Met Bloederige Groeten uit Moskou

En nee, het is hier niet gezellig.

Natuurlijk is het niet eindelijk misgegaan (dat komt vast nog) en dit is ook geen reisverslag. De originele titel van het boek is “From Russia With Blood” een woordgrapje op een James Bondavontuur dat “From Russia with Love” heet, zeg maar lieve groetjes uit Rusland.

Ons Pa jarig is jarig. Als we terug zijn uit eten, kijken we nog even het NOS journaal. De praatpop van dienst reutelt dat Nederland goede kans maakt [op wat?] bij het internationale strafhof tegen Rusland vanwege het neergeschoten vliegtuig, beter bekend als vlucht MH 17. Wat een onzin, er is zelfs geen hoop op een digitaal duimpje de lucht in. Niet dat je daar wat aan hebt.

Politici als de Russische president Vladimir Putin zien de wereld als hét gevecht om dé taart. Die taart krimpt of groeit niet, de enige vraag is: kun je wat van de portie van de ander afsnoepen. Ieder succesje voor Moeder Rusland moet dan wel een verlies voor ons betekenen. Gert-Jan betwijfelt of die taart niet groter of kleiner kan worden, maar hij is dan ook geen politicus. Ik ben meermalen beschuldigd te denken – en handelen – vanuit een speltheoretisch paradigma – een moeilijke manier om te zeggen dat ik schaken en vooruitdenken (oorzaak en gevolg) aardig vind.

Na het vallen van de Muur die Oost- en West-Europa scheidt, gaat alles van waarde in Rusland voor een habbekrats van de hand. Een paar mensen zoals Roman Abramovich, eigenaar van de Britse voetbalclub Chelsea, worden fabelachtig rijk. Ik zou ook geen nee zeggen tegen 13 miljard voor een prikkie.

Als de eerste president van het post-communistische Rusland fysiek op instorten staat wegen overmatig drankgebruik zoeken de rijke winnaars koortsachtig naar een betrouwbare, manipuleerbare opvolger voor Boris Yeltsin. Achteraf vinden ze hem niet in Vladimir Putin die in 1999 president van Rusland wordt. Sindsdien is hij officieel – en ook een tijdje onofficieel – maar vooral onafgebroken de grote baas in de voormalig Sovjet-Unie. Als ex-geheim agent, hij spreekt vloeiend Duits, heeft Putin een hekel aan iedereen die tegen hem is en landverraders in het bijzonder. Die moeten dood. De schrijver van James Bond kan het niet beter verzinnen.

In “From Russia With Blood” stelt Heidi Blake Rusland en Putin in het bijzonder verantwoordelijk voor iedere spion of persoon die ook maar naar het zere been van Rusland waagt te kijken – en sterft. Zoals altijd is de beste propaganda een angstige vijand. Het boek spitst zich toe op het Verenigd Koninkrijk. In 2007 treft de kredietcrisis het land harder dan de meeste andere landen. De Britse hoofdstad Londen heeft een centrale functie in het wereldwijde financiele systeem. Ook is Europa stiekum meer en meer afhankelijk geworden van Russisch aardgas en die kraan kan altijd dicht. Dat bewijst Putin tijdens het landje-pik met Georgie. Niet kies of wijselijk maar onze grote leiders houden hun kaken stijf op elkaar.

Van het een komt het ander. Keer op keer vermoeden de Britten vuil spel als er weer iemand te gezond en te jong een hartaanval krijgt. In 2006 wordt de Russische overloper Alexander Litvinenko ineens ziek, dit keer valt er niks onder tafel te schuiven. Drie weken later sterft hij aan de gevolgen van radioactieve vergiftiging. Het Westen ziet een horrorverhaal ontvouwen, toch veegt de Britse overheid het snel onder het stralende gras. Grotere zaken waarover de machtigen der staat moet waken. In ons belang. Russische oligarchen die heel Londen opkopen bijvoorbeeld. Jarenlang wordt de weduwe Litvinenko door de Britse overheid tegengewerkt totdat ze in 2016 een pyrrusoverwinning behaalt. Nou én dat Putin haar man heeft laten vermoorden? De Russische leider scoort zelfs een bonus: extra angst, gevoed door het ontzag voor de reikwijdte van zijn nietsontziende dodelijke tentakels. En die priemen verder dan slechts vreemde bodem. Twee jaar later probeert Moedertje Rusland voormalig spion Sergei Skripal te vermoorden door Novichok,et het dodelijke zenwugas op een deurklink te smeren. Hij en zijn bezoekende dochter overleven en wonen nu onder een valse naam in Nieuw Zeeland.

In augustus 2010 wordt het ontzielde lichaam van Gareth Williams, een wiskundig genie dat de Britse geheime dienst helpt, thuis gevonden. Een codebreker die werkt aan het ontrafelen van complexe versleutelingen, in gebruik bij zowel Russische criminelen als politici gebruiken. De echte politie denkt dat het moord is, de lijkschouwer ook maar de afdeling contra-terrorisme gooit de reputatie van een voormalig collega snel te grabbel door iets te verzinnen over afwijkende sexuele voorkeuren en een grote collectie pruiken. Nou en? Die vent is slim en vecht voor ons! Weer wint Poetin. Wie wil nog voor James Bond spelen als je eigen regering je in de dood zo behandelt?

Jarenlang kijken de Amerikanen met afgrijzen naar die slappe hap in Groot-Brittannië. Totdat in 2015 Mikhail Lesin “per ongeluk” wordt doodgeslagen in een hotel in Washington. Blijkbaar is het echt per ongeluk want de mannen die ingehuurd zijn door een rijke vriend van Putin hebben “slechts” opdracht de overloper professioneel in de poeier te meppen, duidelijk een vak apart. Natuurlijk is het een van die 12 maanden in het jaar voor “betekenisvolle” toenadering tussen Rusland en het Westen en ineens hebben de Amerikanen geen kritiek meer op hun Britse evenknieen. Ook zij stoppen het onderzoek in de doofpot. En weer een dode. En weer wordt overlopen een tikje minder aantrekkelijk.

Tien jaar nadat de Britse stralingsexpert ontdekt dat Litvinenko vergiftigd is met een radioactieve stof, pleegt Dr. Matthew Puncher op ingewikkelde manier zelfmoord. Of is zijn dood in 2016 onvrijwillig? Het antwoord op die vraag maakt niet meer uit. Iedereen in het vakgebied kent inmiddels het verhaal en er zullen nog maar weinig Westerse experts zijn die iets onaardigs over Putin durven zeggen. Dat alles omdat politici geen leiders zijn, maar omhooggevallen dinges. Liever 1.000 onzichtbare lijders dan een zichtbaar slachtoffer. In het landsbelang! En zo wint Putin alsnog het gevecht dat hij onmogelijk kon winnen. Angst is een wapen dat verder straalt dan welke atoombom dan ook.

Met een semi-sensationele boek doet Heidi Blake haar best om een sappig verhaal te serveren. De Buzzfeed verslaggever mist daardoor de kern van de zaak. Het gaat niet om het aantal moorden. Of ze allemaal in opdracht van Putin zijn is ook niet belangrijk. Wat telt is het effect op onze vrijheid. Vrijheid is een taart en die is keihard gekrompen. Niet dankzij Putin, maar door de trekpoppen die zich onze leiders noemen.

Les een van leiderschap: een echte leider eet als laatste. Zullen we beginnen met halvering van de taart, euh het salaris van alle politici? Beter inlevingsvermogen, meer nationale veiligheid enzo? Putin is zeker tegen, dus kun je best voor stemmen. Als je de kans krijgt in onze ‘representatieve’ democratie.

Die Magnitsky-wet is zo gek nog niet.

From Russia with Blood: Putin’s Ruthless Killing Campaign and Secret War on the West door Heidi Blake (2019) ISBN 978-0008300050 (Engelstalige harde kaft)

Kopfoto gemaakt door Irina Grotkjae gevonden op Unsplash en Valentin Salja, gevonden op Unsplash. Afbeeldingen zijn bewerkt en gecombineerd.

Faillisement Thomas Cook Reizen Niet Eerste Brexit Zwanezang

Wel GJ’s eerste Brexit-litanie.

En nee ik heb geen mening over de Franse luchtvaartgigant KLM. Management-advies daar heb ik wel gedachten over. Veel van de verstandige dingen die ik zeg zijn bedrijfseconomisch niet verantwoord. Neem het gevalletje manager dat aan GJ vraagt of hij het vastgoed, kantoren en fabrieken, moet verkopen of in eigen beheer houden. Eigendom betekent geen onverwachte kostenstijgingen maar ook weinig flexibiliteit als je het nodig hebt. Verkopen geeft je iets meer flexibiliteit maar ook gegarandeerde prijsverhogingen. “Verkopen die hap. Zorg wel voor een beetje slimme timing, anders kost het jou bakken geld.”

Raar advies, hé? Helemaal niet. Zolang dat vastgoed op je balans staat, blijven analisten zich afvragen of je het niet beter kunt verkopen, zij moeten tenslotte ook wat te melden hebben. Ondanks dat ze nog nooit een bedrijf hebben geleid, win je de discussie niet. Afvoeren die handel dus. Maar doe het wel op een gunstig tijdstip, zeker als er winst zit tussen je boek- en verkoopwaarde. Bijvoorbeeld wanneer de bedrijfsresultaten teleurstellen en je CEO-opties niks waard dreigen te worden. Geen zorgen over de huisaccountant, die zijn zó flexibel.

Reisorganisatie Thomas Cook is toch failliet gegaan. Ze zijn er bijna, nog slechts 200 miljoen Britse ponden van een faillisement verwijderd. De winter 2020 of verder kan koud zijn en de banken eisen op het laatste moment een toekomstig spaarpotje, een voorwaarde die welingelichte wenkbrauwen doet fronsen. Collectief gehuil vanaf de Britse eilanden stijgt op als blijkt dat een van de banken die de extra 200 miljoen wil zien, de Royal Bank of Scotland is. RBS ligt aan een belastingbetalersinfuus nadat topman Fred Goodwin de bank succesvoller de puin indraait dan broeder Rijkman Groenink bij VOC-nazaat ABN AMRO. Ondertussen bedragen de kosten voor het Britse Ministerie van Verkeer & Waterstaat 600 miljoen om gestrandde vakantiegangers thuis te krijgen, de grootste “reddingsoperatie” sinds de Tweede Wereldoorlog (Duinkerken).

Mocht je denken, waarom ga je op vakantie als je zo van Brexit en eenzame eilanden zonder buitenlanders houdt, het wordt nog veel gekker. Sommige vertrek-stemmers (wij als eiland en jij van ons eiland) zijn verbaasd als ze horen dat na het Brexit-hoogtepunt ze hun vakantiehuisje in de Dordogne niet meer zo maar mogen bezoeken. Brexit komt van twee kanten baby.

Onder professoren

Marco van Leeuwen, specialist reisindustrie aan de Breda University – zelfs mijn geboortestad heeft tegenwoordig een university, geef mij maar een ouderwetse kwaliteits-doctorandussenfabriek aan de Maas – stipt het in eigen bezit hebben van hotels en vliegtuigen in Trouw aan als een van de redenen voor het kopje onder. Toch heeft de concurrentie dat vast- en vlieggoed ook, zonder dat het een loden last is, zo schrijft de Britse pers.

Van Leeuwen beargumenteert vervolgens dat Thomas Cook bij het ontdekken van de 21e eeuw de verkeerde afslag neemt, een stelling waar ik me meer in kan vinden. Concurrenten anno 2019 kunnen papier niet meer spellen, maar bij Thomas Cook kennen ze het verschil tussen nul en een nog steeds niet. Geen grapjes over dat ze daarom failliet zijn. De vulpen regeert op het hoofdkantoor. Bijna dan. Helaas is de kleine kas leeg en de inkt op. Hoe zat het ook al weer met Harry Potter en die pen met rode inkt? Pijnlijk verhaal.

Je zou zeggen, wat is er nieuw in bijna twee eeuwen, maar anno 2011 staan de niet-zo-uitgekookte topmanagers van Thomas Cook voor hete vuren. Veranderspecialist Harriet Green wordt ingehuurd. De nieuwe baas zegt dat haar sterrenbeeld “landa” is, een kruising tussen leeuw en panda. Duidelijk geen beschermde diersoort, na drie jaar ligt mevrouw eruit. En jullie maar de draak steken met mijn imaginaire sterrenbeeld. Lang verhaal kort, anno nu gaat een kwart van de omzet van Thomas Cook op aan het terugbetalen van de reddende engelen van nul-elf. Da’s niet gezond en het bedrijf had die schulden moeten herstructureren. Een langere looptijd, omzetten in aandelen, het maakt niet uit, zolang de leeuw maar stopt zijn innerlijke panda op te vreten.

Kranten voeren meer redenen aan waarom Thomas Cook failliet is, negeer ze. Het bedrijf is ergens in de vorige eeuw blijven steken, zowel financieel als commercieel. Les een van Uber: wij zijn een technologiebedrijf. Als er vier personen in een taxi passen en 400 in een vliegtuig, dan ben je toch supertech? Daar trapt iedereen in. Hop, meteen een rondje nieuwe aandelen. Van het geld dat overblijft, na een passende beloning voor de visionaire topmanagers, los je oude schulden af. Ik weet het, niet supermodern, maar financieel succesvolle mensen zijn graag solide. Mocht er nog geld over zijn, ga je digitaal. Waarom zou jouw klant ’s ochtends bij het tandenpoetsen geen vakantie op zijn mobiel boeken? Het is niet jouw schuld dat ze naar hun scherm staren in plaats van (met) hun kinderen (praten). Kun je net zo goed de economie een handje helpen. Blijkbaar hebben de bazen van Thomas Cook secretaresses in plaats van kinderen want het idee komt nooit in ze op.

Die Ausrede

Gelukkig is er een smoes voor alles, zelfs falen als je concurrent dat niet lukt. Nog beter, de pers kauwt braaf alles na wat je zegt. Dat krijg je van een nieuwsredactie gevuld met 15- en 16-jarige middelbare-schoolleerlingen die “dankbaar moeten zijn” voor de kans op onbegeleide, gratis werkervaring. Even voor de zekerheid, Instagram is niet echt, de bodem van je zakelijke bankrekening wel. Overigens om dezelfde reden dat sociale media echt bestaan.

Kijk, het is een beetje flauw van me, maar sinds je kinderen “ontdekt” hebben dat Pappa en jij voor Brexit stemden, zeggen ze geen stom woord meer tegen je. Hadden ze al veel eerder moeten doen. Statiegeld iemand? De kreet die in je hoofd blijft hangen is trouwens Brexit.

“Excuus, Truus maar ik heb iemand op lijn een.” Het is je sappig-soepele persoonlijk secretaris Fabio die volgende week alwéér 29 wordt. Hij haalt je fluweelzacht terug uit je CEO-gemijmer. Beest van een man, maar da’s voor een andere keer. Doet z’n werk best aardig, jammer alleen dat hij de halve dag in de sportschool zit. Is dat nou echt nodig? Hij werkt voor mij, ja toch? Ach, waar vind je tegenwoordig nog goed personeel?

[Interne Monoloog] “Brexit, Brexit. Da’s niet goed.”
“Niet helemaal, want de beste manager is degene met de hoogste bonus. Dan ben je een winnaar.”
“Dan moet ik nooit minister-president worden.”
“Hmmm, Brexit betekent dus dat het niet mijn schuld is.”
“Is niet. Is? Kan? Kan zijn. Kans. Keihard zelfs.” [/Interne Monoloog]

Toch gaat Brexit het niet redden als excuus. Het is inmiddels september en de kinderen zitten weer op school. Gelukkig maar, kan ik eindelijk een fatsoenlijke gin-tonic mixen als de klok met negen slagen begint. Beetje hoofdpijn van die herrie, dat wel. Ineens krijg ik weer zo’n briljant plan. Begint met een B. “Boarding school”, is beter voor ze. Ach, er zijn maar twee B’s in het leven die er, gevolgd door een (relevante) p, toe doen. Brits paspoort of Belgisch paspoort? Met de piek van het vakantieseizoen achter de rug, moeten de koffers van de vakantieverkopers barsten van de pecunia. Het is een jaarlijks terugkerend ritueel, tenzij je Ongelovige Thomas heet.

Het begint lang voor Brexit, het idee dat plusminus de helft wint en plusminus de helft verliest. Dus niet. Zoiets heet democratie en is gebaseerd op de wens van de meerderheid. Het is maar goed dat de helft plus een niet genoeg is om de grondwet te wijzigen. De Brexit-uitslag is 52 procent ankers lichten versus 48 procent Simpsons kijkende “denkt er dan niemand aan de kinderen?” Britten. Anders gezegd, een beschaafde burgeroorlog in wording.

Waar is hier de nooduitgang?

Dan doet een slimmerik een ongezonde ontdekking. De som op de bus van 350 miljoen klopt niet. Ankers lichten zou gelijk moeten staan aan 350 miljoen per week extra voor de eilandgezondheidszorg. Een leugen en niet alleen omdat niemand weet waar je medici vandaan haalt als je Europese verpleegkundingen en dokters “naar huis” stuurt. En dan zeggen ze nog dat moeder Aarde geen humor heeft. Het antwoord is natuurlijk je voormalige kolonieen. Daar heb je misschien niet voor gestemd, maar je voorouders wel. Tenzij je het ongedaan wil maken natuurlijk.

De Brexit logica is er nooit geweest, tegenstemmers kiezen met ogen open voor de fata morgana dat er geen prijs betaald hoeft te worden voor het verleden en afscheid geen pijn doet. Politici doen alsof er niets aan de hand is. Raken ze de weg kwijt op TV, kijken ze naar de palm van hun hand. “De partij. De partij. Belangrijker dan het land.” De enigen die hun stem verheffen zijn de bedrijven. De vergelijking is als vloeken in de kerk, maar het bedrijfsleven lijkt wel degelijk op de Galliers in de strip Asterix. Hoe kun je in zo’n omgeving niet de verkeerde weg inslaan?

Heel eenvoudig, door je vak te kennen. Halverwege de hartoperatie zegt de Spaanse chirurge toch ook niet even wachten, er komt zo een echte Britse dokter om uw borstkast dicht te nieten? Zonder narcose had je allang tegen gestemd en je vertrouwen in haar uitgeschreeuwd.

Toch probeert Thomas Cook het. De vlieger dat mensen later boeken vanwege de onzekerheid gaat niet op. Het is tenslotte al september en als je kluis nu niet uitpuilt zal hij dat nooit niet doen. Een vertwijfelde poging om de ondergang te wijten aan de dalende wisselkoers van het Britse pond – de grote, gemene buitenwereld wordt alsmaar duurder en duurder terwijl wij ons afsluiten – overtuigt ook niet. Beleggingsinstrumenten als futures en forwards zijn duidelijk ook te hoog gegrepen voor C&C (CEO & CFO). Als je op vakantie gaat, hou je altijd rekening met onverwachte zaken. Dat weekje weg kost achteraf geen 500 maar 1.000 euro, jammer maar helaas. Mensen die precies 500 euro kunnen missen, kunnen die eigenlijk niet missen en gaan niet.

De echte vraag is natuurlijk of zonder Brexit het management van Thomas Cook harder zijn best had gedaan. Compenseer een gebrek aan talent met ego en de wereld ziet een leeg vat dat zich vol eet met bakerpraatjes. Waar is die innerlijke management-krijger? Is alles dan toch de schuld van de Brexit. De fameuze uitspraak van Margareth Thatcher staat nog steeds. “This lady is not for turning.” Vertaald: je zit op de troon vanwege je vaardigheden, stop met smoesjes verzinnen!

Daarmee is ook het smoesje dat Brexit de boosdoener is, ten grave gedragen. Te veel zon in de zomer, minder wintervluchten. Te veel Brexit onzekerheid, mensen stellen de aankoop van hun vakantie uit. Een ongunstige wisselkoers in Zuid-Europa zou moeten betekenen dat boekers uit het koude noorden van het continent het laten afweten? Allemaal kul net als uitbarstende vulkanen, financieel zwaar weer doordat klanten massaal gebruik maken van hun recht op compensatie als Thomas Cook er een puinhoop van maakt. Tussenvraag: waarom zou je na het lezen van al die risico’s die het management niet onder controle heeft, nog boeken bij ongelovige Thomas?

Nog zo’n belachelijke prachtsmoes, Britten boeken in toenemende mate hun vlucht en accomodatie apart en ons bedrijfsmodel is daar niet op voorbereid. Terug naar het begin, als we “ons” vastgoed verkopen en die vette bonus incasseren. De dag van verkoop is geen toeval, dus achteraf roepen dat het bedrijf waar jij de absolute baas over bent, niet voorbereid is op de toekomst? Niet doen.

Ondertussen stijgeren conservatieve Britse politici bij de suggestie dat Thomas Cook failliet is door de Brexit. Zij die het land besturen hebben geen flauw benul, anders reageer je niet zo fel. Thomas Cook is gewoon een bedrijf dat al jaren slecht geleid wordt en daarom nu failliet gaat. Heeft niks te maken met Brexit, afnemend vakantieplezier of welke smoes dan ook. Fout op fout op fout. Iedereen kan een bedrijf te gronde richten. Doorgeven aan de volgende generatie is een ander verhaal.

Met een beetje geluk kunnen gedupeerde Britten die thuisgebracht worden middels de grootste “reddingsoperatie” sinds 1940 dat onbezorgde vakantiegevoel doorgeven aan hun kinderen. Heeft niks met Brexit te maken. Of ze over een paar jaar nog welkom in Frankrijk zijn – afgezien van het feit dat ze het dan nog kunnen betalen na weer een waardedaling van het ooit almachtige Britse pond – is een andere vraag. Maar wat je ook doet, geef de schuld niet aan Brexit.

Kopfoto: GJ in Soedan in 2009, waar ze ook pyramides hebben.

 

Engelstalige links in dit verhaal: