Ombudsman Trouw Wint Kwal Van Het Jaar Prijs, Minacht Lezers Die Aan Hun Moerstaal Hechten

Volgende keer je boterham gewoon in boerennederlands uitlachen?

Deze is voor Mam, ik bedoel natuurlijk ons Ma, maar voel je vrij om tijdens het lezen aan iemand van wie jij houdt te denken.

Trouw is een oorlogskrant, opgericht in 1943 om slechte buitenlandse invloeden te weren. Anno 2020 denkt de krant daar heel anders over, gezien het in-trieste reutelverhaal van de krant’s ombudsman. Verras eens met een stukje waarom ombudsman (m/v) altijd mannelijk is, maar excuustruus (m/v) onveranderlijk in de vrouwelijke vorm geschreven wordt. Met hartelijke verontschuldigingen aan mevrouw Truus.

Amerikanen zeggen – niet in het Nederlands natuurlijk – dat een advocaat die zichzelf als client heeft, een dwaas is. Vervang advocaat door ombudsman en je hebt de variant der Lage Landen te pakken. De Vierde Macht begrijpt het ongetwijfeld niet als ik verwijs naar een slager [J. van der Ven] die zijn eigen vlees keurt. Te weinig moeilijke woorden plus overvloedig gebruik van uit de gratie geraakte zegswijzen.

De echo in mijn hoofd zegt dat een ombudsman een onafhankelijk persoon is die klachten behandelt. Een goede ombudsier huilt niet met de wolven in het bos, maar nagelt als het nodig is de broodheer aan het kruis. De ombudsman van Trouw doet het anders. Lezers zijn niet blij de toename van het aantal Engelse leenwoorden in de krant. Ze hadden beter niet bij de ombudsman aan de bel kunnen trekken.

Het schotschrift van Trouw’s ombudsman, gaaf woord enzo, begint onder de kop “Het door lezers gehate leen-Engels is niet altijd te vermijden” met de constatering dat er vaak goede alternatieven voor leenwoorden zijn. Gebruik ze dan!

“En de Award gaat naar..

Lezers houden niet van ‘Award’, een woord dat de eerste acht maanden van dit jaar 55 keer de krant haalde. Het gaat om een prijs. Maar wat moet je als zelfs Nederlandse organisaties spreken over ‘De Gouden Eeuw Award’?”

Je werk doen?

Gehaat leen-Engels, niet altijd te vermijden. En de Award gaat naar.. Ook not done Gelukkig spaarzaam Blijf framen Last but not.. Ombudsman Trouw

Opbouw van het ombudsverhaal tegen gehaat leen-Engels

Ombudsman zijn is niet meer wat het was. In plaats van een serieus antwoord aan de lezers, grapt meneer in het kopje iets over de award die naar puntje, puntje gaat. Het zal wel, maar waarom is Award met een awkward hoofdletter geschreven. Nog zo’n onbewust ingeslopen Amerikanisme [4] dat alleen de meer elitaire grachtengordelpers zich kan veroorloven. Als Jan met de Pet zeg ik: “gooi er maar in.”

Dat is dus drie keer bingo voor het woord ‘Awkward”. Ofzo. Vroeger was alles beter, vooral mijn Engels.

“Bijna altijd gebruikt de redactie dit woord bij het noemen van de officiële prijs.”

Ammehoela, geweldig Nederlands woord trouwens. Als het prul “Het Enige Echte, Officiele Gouden Kalf Eeuw Award” heet, dan gebruik je ‘award’ in de naam. Verder alleen in een direct citaat. Oh wacht, in een echte zin hoort een werkwoord. Daar gaat het hier niet over. Doeg!

Als niet-mishandelde turnsters zich niet herkennen in een ‘statement’ dan zet je dat woord tussen aanhalingstekens als het uit een citaat komt. Schrijf je dat turnsters zich niet herkennen in een verklaring, rep je niet over ‘statement’. Hoe moeilijk kan het zijn?

Herinnert u zich nog het gevalletje sjoemelsoftware? De Nederlandse pers importeerde dat ‘rare’ taaltje maar wat snel uit Vlaanderen. Blijkbaar is er op mij als Reservebelg heel wat van de taalstrijd afgewreven. [Welk omgebouwd Anglicisme verwijs ik hier naar?] Niet voor niets dat Belgie keer op keer de Taalstrijd der Lage Landen wint.

In 2008 woord van het jaar. Ik wist niet eens wat het was. Na verduidelijking was ik verbijsterd over de handeling en uitverkiezing. Nu niet meer te vinden in de gratis Van Dale.

Doe nou niet
In Brabant plakken [pre-gluée, mét streepje] we als hyperbool vaak de kreet ‘kei’ aan het begin van woorden. In een duidelijk gevalletje keifout op herhaling begint de ombudsman aan het volgende uitheemse schrikwoord onder het kopje ‘Ook not done’. Dat moet je dus niet doen. Met andere woorden, de ombudsman van het ooit zo trotse Trouw lacht lezers keihard in het gezicht uit. Wedden dat Trouw ondertussen in geheime afspraken met de regering, na lang bedelen, Coronasubsidie heeft gekregen, zich nog steeds verwonderend waarom zoveel lezers hun abonnement opzeggen? En zo schrijf je dus een moeilijk leesbare zin die rechtstreeks in de krant kan.

Sinds kranten niet meer geloven in de meerwaarde van hun papieren versie, zijn zij van hun anker losgeraakt. Er zijn alternatieven om zaken als ‘not done’ te bestempelen, iets wat desondanks twee keer in dezelfde column gebeurt. Toch blust de Trouw-ombudsman onze brandende nieuwsgierigheid niet. Nog steeds geen idee hoe je het ook kunt noemen. Ondanks dat een echte columnist mag schrijven wat men wil, hebben verstandige columnnisten meelezers, vaak familie of vrienden en meestal ook een redacteur die er zulke schoonheidsfoutjes moeiteloos uitpikt. Zal wel te duur zijn voor het betere bedrukte wc-papier tegenwoordig. [2]

Zeurkous
Dan opent zich de doos van Pandora en de klagende lezer krijgt te horen dat het allemaal wel meevalt. Tellen om te misleiden. “As we speak”, een ongelooflijk lauwe variant op het oer-Hollandse ‘ondertussen’ heeft dit jaar de krant nog niet gehaald, dus het valt wel mee met die ongewenste leenwoorden. Nee dus, als mensen vandaag nog steeds worstelen met foute woorden die ze jaren eerder lezen, maakt de krant het wel erg bont. Terug naar het eerdergenoemde vak van slager. Ombudsman wordt je alleen als je pijnpunten met mooie woorden – en soms de botte bijl – kunt wegmasseren. Het valt wel mee, dat excuus is dit jaar [nog] niet gebruikt.

Een ombudsman staat symbool voor een onafhankelijke vredesrechter tussen commerciele krant en betalende klant. Misschien niet echt verstandig om de lezer die zich al jaren opwindt over taalvervuiling om de oren te meppen met “rustig aan maar.” Voelt als spijkers op laag water zoeken. Gelukkig is de ombudsman nog niet klaar met ons [zijn] lezers bespugen.

Verkeerd daglicht

“En is ‘framing’ hetzelfde als ‘beeldvorming’?”

Auw, dit is wel erg pijnlijk. Wanneer je als schrijver niet weet wat een woord betekent, wat zeg je dan eigenlijk? En hoe kunnen lezers die door de auteur geinformeerd wensen te worden het ooit snappen? Weet je wel wat je bedoelt en begrijp je nog wel waar het over gaat als je een ‘leenwoord’ niet in het Nederlands kunt vertalen? Ook voor de samenzwering van de dag moet je bij GJ zijn. Als journalisten niet weten wat woorden die zij gebruiken, betekenen, schrijven ze dan wel de waarheid? En weer een zin met drie werkwoorden op een rij, tsjakka!

GJ weet al tijden dat Gert-Jan alleen serieus genomen wordt als hij zichzelf belachelijk maakt. Hier komt ie. “Ook voor ‘bubbel’ is niet direct een kort alternatief beschikbaar” Begin maar met lachen want in veel gevallen denk ik dat “zelfgekozen realiteit” voldoet. [3]

“‘content’ is specifieker dan inhoud.”
– ombudsman Trouw
Niet leuk genoeg? Dan probeer ik het nog een keer. “En is een ‘startup’ helemaal hetzelfde als een ‘beginnend bedrijf’?” Nee, natuurlijk niet, maar context is nu juist de kunst van het vertalen. Sowieso een suffe vraag, want welke man denkt er bij Silicon Valley Eindhoven niet aan het omgekeerde van siliconen dalen? Brabo’s zijn dom, blondines ook. Als je dat gelooft ben je pas echt stom.

Helaas is mijn Engels vol fouten, ondanks dat ik soms ook in het taaltje pruttel. Misschien heb ik het mis, maar is start-up als zelfstandig naamwoord niet met een streepje? Verder heb je nog ’to start up’, zeg maar iets beginnen. En als ik het fout heb, kunnen jullie drie keer om mij schateren. Graag gedaan.

“Voor sommige genoemde leenwoorden is het moeilijk een alternatief te vinden.” Klopt helemaal, maar alleen als je niet geschikt bent als journalist.

Het fenomeen ‘pop-up-redactie’ is net zo’n onnozele irritatie als live-blog, liefst een waarbij je jezelf door zes uur irrelevantie moet worstelen om tot de conclusie te komen dat de sensationele kop van het live-blog waar alles mee begon, hetzelfde is als de inhoud van de gebeurtenis. Lees nooit de krant zonder bretels. Je broek zakt gegarandeerd af en zonder ziet die roze olifantjesonderbroek er maar raar uit.

Gelukkig weet de ombudsman wel raad met de term ‘pop-up-redactie’. Het gaat immers over het beschermen van de broodheer. Sorry, archaisch woord, ik bedoel natuurlijk degene [5] die de hypotheek betaalt. ‘Over die term klagen lezers niet.’ Misschien omdat er een idee in hun hoofd plopt dat ze vertelt: opzeggen als de bliksem die hap? Zomaar een gedachte die in mij opkomt.

Dat ‘pop-up-redactie’-verhaal eindigt met het woord ‘begrijpelijk’. Snap er niks van. ‘Waarom die redactie herhaaldelijk sprak over een ‘dagelijkse update’, is minder logisch.’ Wederom begrijpelijk dat ik niet kan slapen, op zoek naar een voor-de-hand liggende verklaring, logisch toch?

Want? Waarom? Maak ons deelgenoot van het machtige ombudselijke denkraam, want ik dinges er geen snars van. Aan de andere kant, de moderne krant verkoopt advertenties en verbijstert, maar informeren, ho maar.

Hebban olla uogala nestas
Tot slot gaan we dit weekend terug naar de jaren tachtig. Gert-Jan dreunt op de middelbare school braaf iets op over hoe vogeltjes al sind 1100 nesten bouwen. Je zou het niet zeggen als je het origineel leest.

Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hi(c) (a)nda thu uuat unbidan uue nu [6], [11]

Iedere cirkel is rond, dat weet ik ook wel. Toch moet ik lachen als in de laatste alinea de ombudsman zich realiseert dat hij nog geen enkel fatsoenlijk argument heeft gegeven waarom er zoveel onnodige en onbegrijpelijke Engelse kreten in Trouw staan. Als minachting voor je klant je eenmaal in het bloed zit, dan is er geen houden meer aan. De paragraaf waarmee de ombudsman afsluit, is getiteld “last but not…” Terug naar mijn pleidooi voor spreek je moerstaal. Dat slaat als een tang op een varken.

De wereld verandert vooral omdat de mens haar mishandelt. Trouw schrijft veel over het milieu, ijsberen die smelten en uitgemergelde poolbergen die ver van hun natuurlijke leefomgeving naar eten zoeken. Ondertussen voert de krant een taalkundige [7] aan die zegt dat een levende taal nu eenmaal verandert. Dat is nog geen reden om je eigen nest te bevuilen, ombudsman.

Pas trouwens ook op voor het addertje onder het gras. Om zijn eigen ongelijk bij te zetten, wijst oompje oneerlijk taalpuristen er toch maar even op dat een levende taal verandert. Bij het woord taalpurist denk ik aan iemand die voor het juiste gebruik van de taal is, niet iemand die denkt dat taal nooit kan veranderen. Ongeveer met exact vergelijken en vervolgens potentiele critici de wind uit de zeilen nemen, is een wel erg lelijke manier om je eigen falen te verbergen.

Eigenlijk gekozen vanwege het onnodige “usual suspects”, maar “Take One For The Team” gaat echt helemaal nergens over. Slaat als een tang op een varken.

Met veranderende taal zeg je eigenlijk: het is niet mijn schuld. “Een redactie die een ‘Dance Event’ omdoopt tot ‘dansfestijn’ wordt door jongeren niet begrepen.” Dat impliceert dat de redactie wel uitheemse kreten moet gebruiken. Anders slaan de krantenkoppen binnenkort alarm over het feit dat steeds minder jongeren de krant lezen. In 2013 ging de Amsterdamse discotheek “Dansen bij Jansen” voorgoed dicht. Waarschijnlijk kwam dat omdat studenten eind 2012 allemaal tegelijk geheugenverlies kregen en niet meer wisten of het Jansen of Janssen was, waar ze konden dansen. Aan de andere kant, geen journalist die het in zijn hoofd haalt om het Dancing bij Jansen te noemen. Zo gaaf waren de jaren vijftig nu ook weer niet.

Het is opvallend dat de pers vooroploopt bij de verengelsing van onze taal. Keer op keer stuit ik erop. Een artikel in NRC verwijst onlangs naar de foto aan het begin van het verhaal als een ‘still’ uit de film. Sinds wanneer is scene of schermafbeelding niet goed genoeg meer? Moeilijk woorden leiden af, dus wat heb je te verbergen? Overigens valt dit verhaal met 2300 woorden volgens NRC onder de long-reads, lange verhalen waarvoor eigenlijk geen plaats is op internet.

Onvermijdelijke verandering is het excuus van Trouw om de krant vol te stoppen met Engelse kreten. Wil je bij de verandering horen en vooroplopen, kies voor het Chinees. Een van de bekendste uitdrukkingen is 没有,’méi yŏu’ [Mandarijn], [niet hebben]. Het betekent nee. Tot we het Nederlands inruilen voor het Engels zeg ik nee tegen Engelse leenwoorden en falende ombudsmannen.

Aardige dingen over anderen schrijven doet de pers niet aan. Nou, dat kan ik ook. Q.E.D. En dat zoek je maar lekker zelf op.

Kopfoto gemaakt door Ivan Shilov, gevonden op Unsplash en Paul Kempeneers, gevonden op Wikipedia. Afbeeldingen zijn bewerkt en gecombineerd.

[1] Awkward betekent pijnlijk of ongemakkelijk, bijvoorbeeld een pijnlijke fout.

[2] Vlekvrij is een andere discussie.

[3] Zelfgekozen realiteit? Bijvoorbeeld de gedachte dat als je maar lang genoeg roept dat Engelse woorden in een Nederlandse krant onvermijdbaar zijn, het ook echt waar wordt.

[4] Zeker in het Amerikaans-Engels worden vervangende woorden voor een eigen naam die met een hoofdletter beginnen, vaak ook met een hoofdletter geschreven.

JP, man met dubbele voornaam ontving gisteren “Het Enige Echte, Officiele Gouden Kalf Eeuw Award”. Bij zijn dankwoord benadrukte de winnaar nogmaals dat ook in 2020 hij niets van zijn woorden terugneemt en zeer vereerd is met deze Prijs.

Ik geef toe, het voorbeeld sluit niet helemaal aan bij de Engelstalige praktijk, maar de kans om een mede- dubbele voornaam [5] een schop onder de kont te geven, laat ik niet liggen.

[5] Licht geval van spellingspaniek, hoe schrijf je “mede- dubbele voornaam” eigenlijk? Ach, is weer eens wat anders dan allemaal Franse leenwoorden in het Groot Dictee der Nederlandse Taal.

[6] Je kunt ook gewoon zeggen: ik hou van je.

[7] Of is de geciteerde vrouwelijke taalkundige een gedwongen excuustruus? Lastige vraag [8]

[8] “Geen alternatieven zijn er eveneens voor Trouws ‘pop-up-redactie’” Stel je nou voor dat een Nederlandse krant het idee voor de activiteit pop-up-redactie, ah heerlijk veel streepjes, had verzonnen, hoe zou het dan heten? Of had het dan nooit bestaan?

[9] “Geen alternatieven zijn er eveneens voor Trouws ‘pop-up-redactie’” Ineens schaam ik mij een stuk minder voor mijn kromme kronkelzinnen.

[9] Overigens strijkt die pop-up-redactie – kan niet genoeg van de streepjes krijg – neer in een verpleeghuis. Ik verzin het niet.

[10] Trouwens, wat is dat eigenlijk, zo’n pop-up-redactie? Zal wel iets met niet-op-kantoor [I streepjes!] werken tijdens corona of nestjes bouwen te maken hebben.

[11] “Hebban olla uogala nestas” zijn zover bekend de oudste, overgebleven geschreven woorden in een West-Vlaams dialect van het Oudnederlands. Tenminste tot 2010. Inmiddels zijn er taalwetenschappers die denken dat het eerder Oud-Engels is met een Vlaams accent. Zelfs de geschiedenis van de taal leeft. Dat Oud-Engels verklaart trouwens veel.

Vernieuwd! Nu Gratis Steenkolenengels Bij De Volkskrant

De taalstrijd der bananenkranten begint. Ik kan nu al verklappen dat Nederland de Volkskrant ontgroeid is.

In een schertsvertoning van vaderlandsliefde bralt de Volkskrant in slecht Engels over een hacker die binnendringt in de Twitteraccount van president Trump. Nou en? Een echte patriot spreekt z’n moerstaal.

Ken je die grap al van die Belg die denkt dat Nederland in het Engels ‘Dutchland’ heet. Het ligt tenslotte naast Deutschland. Dat was dus iemand met Engels als moedertaal. Waarom ze dan wel Duitsland op z’n Duits kunnen uitspreken, is mij ook een raadsel.

Hetzelfde geldt waarom een verhaaltje over iemand die de Twitteraccount van president Trump gehackt heeft, volgens de Volkskrant in slecht Engels moet. Geen idee waarom het in het Engels moet. Nog minder clou waarom het in slecht Engels moet. Het meest onbegrijpelijke is dat het op de dag van publicatie het derde meestgelezen artikel in de Volkskrant is. Hoop maar dat je kinderen de volgende dag geen proefwerk Engels hebben.

Lees het rustig door en vervolgens zul je met me eens zijn dat zo’n kulstukje nog een goede reden is waarom naieve sprekers van het Engels, zoals wij Hollanders uiterst voorzichtig moeten zijn met het Engels.

“The researcher, Victor Gevers, had access to Trump’s personal messages, could post tweets in his name and change his profile. Gevers took screenshots when he had access to Trump’s account.”

The researcher?
change his profile?

“logging into the Twitter account of the American President Donald Trump. Trump, an active Twitterer with 87 million followers, had an extremely weak and easy to guess password and had according to the researcher, not applied two-step verification.”

The?
American President Donald Trump?
Donald Trump. Trump?
an active Twitterer?
with 87 million followers?
had an extremely weak and easy to guess?
easy to guess [2]

“suddenly finds himself in the Twitter account” Hep ikke okke heur, Nederlandse uitdrukkingen letterlijk in zie Engeliz vertalen. Het overkomt me gewoon.

‘Gast, doe eens normaal’ roep ik hardop terwijl ik dit stukje schrijf.

Afbeelding: schermafdruk Volkskrant Engelstalig artikel Trump Twitteraccount gehackt.

Schermafdrukken maken kan ik ook

Zou het de schuld van de computer zijn? Toen Marten Toonder begon aan zijn ondertekststrip over Heer Bommel en Tom Poes waren kranten er nog iet voor gewone lui zoals u en ik. Gelukkig heeft Toonder wel erkenning gekregen. Als enige striptekenaar heeft hij zich een terechte plaats weten te verwerven in de Galerij der Groten van de Nederlandse taal. [1] Het is overigens de schuld van de redacteur, niet de schrijver [3] van het stukje. Een zeer vooraanstaande publicatie als de Volkskrant kent talloze redacteuren en journalisten van kranten uit Engelssprekende landen. Waarom niet even een van hen vragen snel het stukje door te lezen op taalfouten? Je kunt ook iemand inhuren.

Your Hono[u]r, I rest my case. Nee, de verdediging staakt echt haar bewijsvoering niet. Morgen verder met de ombudsman van Trouw, die probeert uit te verdedigen – meneer schrijft niet over vrouwenvoetbal, da’s meer een NRC-dingetje – waarom het door lezers gehate leen-Engels niet altijd te vermijden is. Gelukkig kun je als verstandige ouder zowel de Volkskrant als Trouw en de NRC links laten liggen. Doen!

Kopfoto gemaakt door Oleg Laptev, gevonden op Unsplash. Afbeelding is bewerkt.

[1] Voor taalredacteurs met een beperking, Galerij der Groten = Hall of Fame, snap je het nou?

[2] Niet zo makkelijk te raden, zeg maar zinsontleding. Daarom morgen meer over streepjes in het Engels.

[3] Tenzij de schrijver freelance-journalist is. Dan had hij beter moeten weten.

Spreek Je Moerstaal Of Schaf Het Nederlands Af

Taalstrijd. Sommige Dingen Slaan Nergens op, zelfs geen varken. Gratis tangen aan het einde van dit verhaal.

Een diarree aan Engelse kreten vormt niet de krenten in de pap der Nederlandse taal. Zegt GJ die ‘onze’ moedertaal het liefst zo snel mogelijk inruilt. Maar eerst zegt GJ “Bah Ome Willem, Engelse diarree is vies.”

Mam en Pap – ons Ma en ons Pa – zijn allebei in de oorlog geboren en moeten op hun 14e gaan werken. Zo gaat dat in die tijd. Mijn vader spreekt een beetje Engels, mijn moeder niet. Een jaar of tien geleden, vlak voor Mam overleed, is de Brunaboekhandel omgebouwd tot The Read Shop. Mam weet niet hoe ze het moet uitspreken en noemt het consequent de Red-Shop. Het blijkt de opmaat voor grotere veranderingen.

Bijna iedereen in Rotterdam kent boekhandel Donner. Natuurlijk kan er het nodige aan verbeterd worden, maar de lokatie op de hoek van de Lijnbaan was subliem. Ineens wordt het onderdeel van een keten met de zielloze naam Polare. Daar lusten zelfs de ijsberen geen brood van. Na het lezen van de niet-polariserende bedrijfskreet “a world of books” [een wereld vol boeken, (waarvan 95 procent in het Nederlands)], ontbreekt het de Maasstad dus ook aan gemengde gevoelens. Heel Rotterdam wenst hartgrondig maar een ding: een snelle ondergang van en voor het ongeletterde mini-conglomeraat. Nou zijn Polarisraketten niet echt verfijnd om zoiets te bereiken, maar dat zijn atoomwapens die vanaf onderzeeboten worden afgeschoten nooit. Toch is dat mijn eerste associatie bij het horen van de nieuwe naam voor Donner.

Behulpzaam zijn ze bij Polare gelukkig nog steeds. Zoek je een Engels boek, bestellen ze het graag. Bij internetwinkel Amazon. Met dank aan de medewerker die zijn/haar mond voorbijpraat. Gelukkig gaat Polare snel bankroet en komt Donner terug. De Engelse ziekte is ondertussen niet meer weg te slaan.

Veel mensen herkennen maffe Engelse kreten zonder betekenis van het werk. Dat is niet alleen de schuld van onzeker management en goeroe’s die snel rijk willen worden. Als iemand tegen mij zegt “we moeten binnenkort even levelen”, zeg maar praten, weet ik al hoe laat het is. Je kunt ook nu zeggen wat je op je lever hebt, maar ik wil niet het risico lopen mijn toekomstige gesprekspartner in verwarring te brengen met een lange, lastige letterbrij zonder spaties, bijvoorbeeld het woord ‘assertiviteit’. Veel woorden, weinig wol en weer iemand die het niet snapt. Zelfde voor het [Corona] Outbreak Management Team, waarom kan dat niet in het Nederlands? Er staan levens op het spel. Ja echt, beste Ferd. G. Beheersen de hooggeleerde professoren hun eigen spraak dan niet? Als het maar ernstig genoeg is, praten zelfs bovenbazen hun moerstaal. “We hebben geen geld meer in kas voor de lonen (ook de onze)” is een stuk begrijpelijker dan “a total, company-wide liquidity challenge, effective immediately” of wat sommige trekpoppen ook verzinnen.

Ondertussen heeft zelfs de kiosk om de hoek een bordje op de deur dat ze graag Engelse boeken voor je bestellen. Da’s een doordenkertje, vermoed ik. Laten we er een multiple choicevraag van maken.

Hangt het bordje daar omdat:

  1. het internet zo gevaarlijk is of,
  2. het merendeel van de mensen in Nederland die Engelstalige boeken bestelt, onvoldoende Engels spreekt om het zelf te doen?

Toen GJ nog Gert-Jan heette en de jaren tachtig niet real-time ge-live-streamed werden, hadden wij thuis een krant. Vast niet de beste krant van Nederland, maar wel een degelijke. Niet alleen Mam en Pap lazen ‘m zonder enige moeite, ook de beide broertjes. Iets met een vruchtdragende boom en overhangende takken. Een van de vele goede dingen die ons Pa en Ma voor ons hebben gedaan. Aan het einde van de dag is gezond verstand het beste verstand. Leg dat als boer uit Brabant maar eens uit aan de moderne courant. Morgen probeer ik het.

Overigens is niet iedereen blij met het Outbreak Management Team. Inmiddels is er ook Team Red. Sorry Mam, dank je, hou van je, mis je.

Kopfoto gemaakt door Etienne Girardet, gevonden op Unsplash. Afbeelding is bewerkt.

De allereerste rapper in het Nederlands

Amber Alert, een betere – en duidelijkere – naam konden ze blijkbaar niet verzinnen. Helaas vergaten de bedenkers dat we in Nederland wonen, waar we Nederlands spreken. Engels moet en zal het zijn, zelfs als niet iedereen die taal voldoende machtig is. Dat zou in eigen land ook niet nodig moeten zijn. Een Nederlands woord dat iedereen begrijpt is beter als je kinderen van een wreed lot zoals in Drs. P’s Dodenrit probeert te redden.

drs_p

“Terwijl de wolven mij verslinden denk ik dat is pech.
Ja Omsk is een mooie stad maar net iets te ver weg”

 

Het kan ook anders, vandaag is Drs. P (zonder punt) overleden. De allereerste rapper in het Nederlands, zo herinnert de VRT hem. Nederlandse moeder, Oostenrijkse vader en Zwitserse nationaliteit. Hij heeft nooit de Nederlandse nationaliteit aangevraagd. Waarom is niet helemaal duidelijk. Volgens Wikipedia omdat de Zwitsers hem tot tweemaal toe uit handen van de Duitsers, hielden. De tweede keer sleepten ze hem bijna letterlijk voor het vuurpeloton weg.

Diverse bronnen spreken elkaar tegen. Kunstbus komt met een iets andere verklaring. Midden in de Tweede Wereldoorlog schrijft Polzer een kinderverhaaltje over de ondeugende belhamels Dolf & Ben (Hitler & Mussolini) die een pak rammel van Oom Sam krijgen. De studentikoze verzetsdaad komt hem te staan op vier maanden gevangenis; de straf wordt met twee maanden verlengd omdat hij een kaartspel tekent met Mussolini en Hitler als jokers. Na zijn vrijlating vertrekt hij naar Zwitserland op zijn Zwitsers paspoort.

Hoe ironisch dan dat een van Nederlands grootste taalkunstenaars, die technisch nooit Nederlander is geweest, diep verweven zit in ons collectieve geheugen. Niemand kent hem en toch herkent iedereen hem. Prachtig gegoochel met woorden. Om een andere Nederlandse woordkunstenaar te parafraseren: “Rust zacht heer van stand.”

 

Drs P – Dodenrit

We rijden met de troïka door ‘t eindeloze woud
Het vriest een graad of dertig, het is winter en vrij koud
De paardehoeven knersen in de pasgevallen sneeuw
‘t Is avond in Siberie en nergens is een leeuw

We reizen met de kinderen, al zijn ze nog wat jong
Door ‘t eindeloze woud waarover ik zo-even zong
Een lommerrijk en zeer onoverzichtelijk terrein
Waarin men zich gelukkig prijst dat er geen leeuwen zijn

We zijn op weg naar Omsk, maar de weg daarheen is lang
En daarom vullen wij de tijd met feestelijk gezang
Intussen gaat zich iets bewegen in de achtergrond:
Iets donkers en iets talrijks en het lijkt me ongezond

Ze zijn nog vrij ver achter ons, ik zie ze echter wel
Het is een hele massa en ze lopen nogal snel
En door ons achterna te lopen halen zij ons in
Wat onvoordelig uit kan pakken voor een jong gezin

De donkere gedaanten zijn bijzonder vlug ter been
Ze lopen op vier poten, en ze kijken heel gemeen
Ze hebben grote tanden, dat is duidelijk te zien
Het zijn waarschijnlijk wolven en kwaadaardig bovendien

Al is de toestand zorgelijk, ik raak niet in paniek
Ik houd de moed erin door middel van de volksmuziek
We kennen onze bundel en we zingen heel wat af
Terwijl de wolven nader komen in gestrekte draf

Het is van hier naar Omsk nog een kleine honderd werst
‘t Is prettig dat de paarden net vanmiddag zijn ververst
Wel jammer dat de wolven ons toch hebben ingehaald
Men ziet de flinke eetlust die hun uit de ogen straalt

We doen heel onbekommerd en we zingen continu
Toch moet er iets gebeuren onder moeders paraplu
En zonder op te vallen overleg ik met mijn vrouw
“Wie moet er aan geloven,” vraag ik, “Toe, bedenk eens gauw”

“Moet Igor het maar wezen?”, “Nee, want Igor speelt viool”
“Wat vind je van Natasja?”, “Maar die leert zo goed op school!”
“En Sonja dan?”, “Nee, Sonja niet, zij heeft een mooie alt”
Zodat de keus tenslotte op de kleine Pjotr valt.

Dus onder het gezang pak ik het ventje handig beet
Daar vliegt hij uit de trojka met een griezelige kreet
De wolven hebben alle aandacht voor die lekkernij
Nog vierentachtig werst en o, wat zijn wij heden blij

We mogen Pjotr wel waarderen om zijn eetbaarheid
Want daardoor raken wij die troep voorlopig even kwijt
Zo jagen wij maar voort als in een gruwelijke droom
Ajo ajo ajo al in die hoge klapperboom

Daar klinkt weer dat gehuil en onze hoop is weer verscheurd
De wolven zijn terug en nu is Sonja aan de beurt
Daar gaat het arme kind, zij was zo vrolijk en zo braaf
Nog achtenzestig werst en in Den Haag daar woont een graaf

Ik zit nog na te peinzen en mijn vrouw stort menig traan
En kijk daar komen achter ons de wolven al weer aan
Dus Igor, ‘t is wel spijtig maar jij wordt geen virtuoos
Nog tweeenvijftig werst en daar was laatst een meisje loos

Nu Igor is verwijderd hebben wij weer even rust
Maar nee, daar zijn de wolven weer, op nog een part belust
De doodskreet van Natasja snijdt ons pijnlijk door de ziel
Nog zesendertig werst en in blauwgeruite kiel

Mijn vrouw en ik zijn over, dus we zingen een duet
En als ‘t even mee wil zitten halen we het net
Helaas, ik moet haar afstaan aan de hongerige troep
Nu nog maar twintig werst en Hoeperdepoep zat op de stoep

Ik zing nu weer wat lustiger want Omsk komt in zicht
Ik maak een sprong van blijdschap en verlies mijn evenwicht
Terwijl de wolven mij verslinden, denk ik “Dat is pech
Ja Omsk is een mooie stad, maar net iets te ver weg”

(Trojka hier, trojka daar)
Ja, je ziet er veel dit jaar
(Trojka hier, trojka daar)
Overal zit paardehaar
(Trojka hier, trojka daar)
Steeds uit voorraad leverbaar
(Trojka hier, trojka daar)
Zachtjes snort de samovaar
(Trojka hier, trojka daar)
Met een Slavisch handgebaar
(Trojka hier, trojka daar)
Doe het zelf met naald en schaar
(Trojka hier, trojka daar)
Is dat nu niet wonderbaar
(Trojka hier, trojka daar)
Twee halfom en een tartaar
(Trojka hier, trojka daar)
Een liefdadigheidsbazaar
(Trojka hier, trojka daar)
Hulde aan het gouden paar
(Trojka hier, trojka daar)
Foei hoe suffend staat gij daar
(Trojka hier, trojka daar)
Moeder is de koffie klaar
(Trojka hier, trojka daar)
Kijk daar loopt een adelaar
(Trojka hier, trojka daar)
Is hier ook een abattoir
(Trojka hier, trojka daar)
Basgitaar en klapsigaar
(Trojka hier, trojka daar)
Flinkgebouwde weduwnaar
(Trojka hier, trojka daar)
Leve onze goede Tsaar!

Afrikaans Nederlands is Eksie-Perfeksie!

Keep calm and speak Afrikaans

KaapstadMagazine ging op zoek naar ‘vermakelijke’ woorden in het Afrikaans.

Verbazingwekkend maar waar, van alle plaatsen in de wereld waar Nederlands word gesproken – niet zo heel veel dus – staan wij zelf in Nederland onderaan als het aankomt op taalkunst. Als Reservebelg heb ik natuurlijk een zwak voor het Vlaams, niet alleen de tongval, maar ook sommige typisch Vlaamse woorden. Waarschijnlijk is de creativiteit die daaraan ten grondslag ligt een van de redenen waarom de Vlamingen veel vaker dan de Nederlanders Het Groot Dictee winnen.

Het Afrikaans is ook een variant op het Nederlands en in Zuid-Afrika hebben ze ook een aantal prachtige woorden, die wat mij betreft zo in De Dikke VanDale opgenomen mogen worden. Een paar van mijn favorieten zijn kameelperd (giraf) en muurprop (stopcontact). Lees meer in Kaapstad Magazine. (bron: Netties)