Schrijf je een recensie over de lezing GJ? Grrr. Ik heb wel wat beters te doen dan zure stukjes tikken.

Bouwkunde is kunst, zo is architectuur die schoonheid daaran toevoegt. Om dan andermans creatie te nemen en dat op doek weer te geven zonder dat het een derivaat wordt maar iets nieuws is ook ware kunst en niet aan iedereen gegeven. Ik heb genoten.

Naar een lezing geweest. Stond werk tentoongesteld van Bert Hermans, oud-jurist en tegenwoordig zeer productief schilder met een voorliefde voor architectuur. Als hij niet gepensioneerd was, zou je bijna denken broodschilder. Wat me het meest aanspreekt is de combinatie van lijnenspel, levendige kleuren en realisme. Het morele wijsvingertje wat je hier en daar tegenkomt is overbodig, storend zelfs. Dat veel van zijn werk over Rotterdam gaat is ook aardig. Waarom je dan een panorama van Amsterdam moet schilderen, geen idee. Zal wel in opdracht zijn geweest. Denk wel dat Hermans daarmee zijn recht op het schilderen van een Rotterdams panorama heeft verkwist, ja toch?

De keuze voor de huidskleur van het meisje dat op de trap zit in het schilderij ‘Abandoned‘ begrijp ik in eerste instantie niet maar blijkt het overleden nichtje van de schilder te zijn. Geen keuze dus. Doet me denken aan het overleden meisje op school, afdeling onmogelijk. Zou niet moeten mogen.

De lezing moet ik nog een plaatsje geven. Komt vast ooit. Bij binnenkomst meteen op de doeken afgestormd. Die spraken voor zichzelf. Niks is mooier dan een werk in het echt. Officieel geklassificeerd als platte kunst [als in twee-dimensionaal], hebben schilderijen er stiekum veelal toch drie. Bert Hermans maakt hier graag gebruik van. “Voor de details breng ik acryl modelling pasta aan en soms ook goudfolie of perkamentpapier. De toplagen schilder ik met olieverf en om dieptewerking te krijgen is het schilderij vaak opgebouwd uit verschillende lagen glaceer.”

De schilderijen zijn geinspireerd op Esscher, Willink en Hopper. Nauwelijks of niet, het zijn originele creaties met bestaande architectuur als voorbeeld en inspiratie. Bij oppervlakkige inspectie lijkt het misschien Esscheresque maar daar zit iets heel anders onder de motorkap, magisch realisme en de meetkunde van het onmogelijke. Hundertwasser, de Oostenrijkse kunstenaar en architect is een betere metgezel. Ja, Hundertwasser’s werk kronkelt van A naar nergens terwijl de schilderijen van Hermans vooral uit rechte lijnen bestaan maar de warmte en schoonheid die beiden uitstralen door hun kleurgebruik maakt Hundertwasser tot een betere kompaan dan de klinische graficus Esscher. Ander soort schoonheid.

Het grootste probleem met kunst is niet waar laat ik het maar het feit dat een artiest het beste bloemt als je meerdere werken van hem of haar bij elkaar hangt. Waarom komt een schilderij het best tot zijn recht als de muur leeg is? Hang maar lekker vol dan moet je er met je neus bovenop gaan staan en struikel je vanzelf van het ene naar het andere tafereel.

Pass By

Mijn favoriete werk heet Pass By. Geen idee waarom alles in het Engels moet, zeker niet als het over het Rotterdamse metrostation Blijdorp gaat. Belerend vingertje kan ik ook. Tot we het Nederlands afschaffen en inruilen voor Engels, spreken we gewoon Nederlands. Krijg je toch buitenlandse moeilijke woordenjeuk, laat je teksten nalezen door iemand die die de taal vloeiend spreekt. De mensen in het schilderij zijn er voor de schaalgrootte, maar ff serieus waarom dan niet Bokito, veel beter. De figuren vallen overigens nauwelijks op, pas bij nadere bestudering zie je ze. Het kleurgebruik is prachtig, als je de roltrap naar beneden neemt, kijk je op een zeker moment omhoog. De vervorming van het glas in de bovenste band van het schilderij is prachtig. En dan ben je eenmaal beneden en ga je door de betaalpoortjes en kom je op het perron waar het lijkt alsof de rode loper is uitgelegd. En dan kijk je nog eens omhoog en lijkt het alsof je een kathedraal bent binnengewandeld. Veel betere naam voor dit schilderij.

Gelukkig is het schilderij nog te koop en normaal zou ik meteen naar het atelier in Gouda rennen maar ja, een schilderij is geen schilderij en dan beginnen de problemen.

Further Together

Het eerste doek wat mijn oog trof woensdag was Further Together. Twee patriciers op de trappen van trein- en metrostation Rotterdam Blaak. Ik weet al wat jullie gaan zeggen: patriciers, zit je geen Suske en Wiske te lezen met de teletijdmachine van professor Barrabas? Nee hoor, maar ik wil jullie wel iets anders meegeven ter overweging. Waarom altijd maar weer die patriciers, kan het niet gewoon een keer Maasstadknuffelaap Bokito zijn? Ja toch? OK, het is eigenlijk een trouwfoto door Rembrandt. Grapje van de artiest.

Het glazen dak van station Blaak heet de Fluitketel en is open omdat anders de reizigers op het perron door de luchtdruk omver worden geblazen. En ja, dit was nog lang voor de Fyra. Op die Fyra kun je trouwens wachten tot je een ons weegt. Op het schilderij wat details maar als je buiten staat zie je de metalen overspanning van het dak in de vorm van een handvat voor een fluitketel. Zelf had ik Treingoot ook een leuke naam gevonden. Eigenlijk is dit werk het tweelingbroertje of -zusje van Pass By, het schilderij over het metrostation Blijdorp. Alleen al daarom moet je ze eigenlijk beiden hebben. Pass By benadrukt de donkerte, weliswaar op een prachtige manier, en dat contrasteert heel elegant met het open ontwerp van station Blaak en de scheiding tussen licht en donker zoals geschilderd door Hermans. Het is net alsof je kijkend van boven naar beneden, laagje voor laagje de zon kwijtraakt terwijl het schilderij toch niets dan licht uitstraalt. Bijzonder intrigerend. Dit werk heeft dan wel weer een tintje Esscher in zich, je blijft kijken naar het lijnenspel. Komt natuurlijk voornamelijk door het ontwerp van architect Rijnders maar om dat te transformeren naar een schilderij dat abstract is en toch boeiend is de merite van Hermans. Dat maakt de twee middeleeuwse figuren nog storender. Denk niet dat dit schilderij mensen nodig heeft om het ruimtelijke te benadrukken. Ook geen Bokito hoor. En als je er toch een mens in wil, neem een monteur. Alles is altijd kapot op station Blaak. Wat dat betreft goed gedaan van de schilder dat hij de treinen heeft weggelaten, die rijden vaker niet dan wel. [Zure] grijns.

Het lijnenspel is prachtig, een optimale hoeveelheid details, niet te veel niet te weinig. Zeker als je regelmatig op station Blaak komt, kan dit schilderij je aanspreken. En het fijnste van alles: het is niet zo vies als het grote voorbeeld.

Circle Discussion

Een schilderij is geen schilderij en twee maken nog geen drieluik. Vanonder de glazen overkapping zien de patriciers een hoog gebouw dat ze vast wel herkennen. De toren moet een oud koopmanshuis voorstellen, ok van 20 of 30 verdiepingen, maar met een beetje goede wil, ach. Iets wat ze zich niet zouden kunnen voorstellen is dat vroeger [na hun tijd en voor deze eeuw] de trein middels een brug het water overstak, zo’n ouderwetse ijzeren rammelbrug. En ijzer gaat roesten en dan wordt het groen. Die brug heet overigens de Hef en staat er nog. Prachtig lijnenspel en fantastisch geschilderd door Hermans. Geen idee waarom het Circle Discussion heet en het werk was niet op de tentoonstelling afgelopen woensdag dus veel kan ik er niet over zeggen maar samen met de andere twee schilderijen heb je zo een prachtig begin van een thema om aan je muur te hangen.

De Rode Knop

Mocht je toch echt een Rotterdamse drieluik willen samenstellen uit wat tentoongesteld werd, dan nomineer ik als derde schilderij De Rode Knop. Heeft helemaal niks met de twee voorgaande te maken maar gewoon omdat ik het mooi vind en blij van word. Dat is toch de bedoeling van kunst? Iedere keer als je het ziet een glimlach. Eigenlijk dacht ik dat het de trappen waren van het voormalige ABN-kantoor op de Coolsingel waar nu de boekhandel Donner zit maar het is de trappenhal van de voormalige Schippersschool in Charlois op Rotterdam-Zuid. Natuurlijk moest het mij wel aanspreken met mijn voorliefde voor geometrische patronen en als ik verder kijk zie ik nog wel wat anders moois. Wederom dat rare Engels maar Journey to Heaven is een schildering van de binnenkant van een van de koepels van de Haarlemse Bavokerk. Het had overal kunnen zijn maar verrukkelijk om naar te kijken.

Zeg nee tegen thema’s

Mocht je nou niet zo’n thematische drang hebben of meer eclectisch ingesteld zijn, twee werken wil ik je niet onthouden. Heb de eerste zelf niet gezien, geen zorgen mijn muren zijn geduldig. Illusion 2, Market Hall, Rotterdam doet me sterk aan Metamorfose van Esscher denken. Vast ook zo bedoeld. Het kleurgebruik is briljant, sommige mensen worden hoorndol van zo’n kaleidoscoop, ik vind het heerlijk. Doet me ook denken aan een schilderij wat ik ook zag toen ik student was. Woonde midden in de stad en onder ons was een gallerie/atelier gevestigd waar mensen met een geestelijke beperking kunst maakten. Een schilderij sprak mij bovenal aan. “Gewoon” vrolijke kleuren op een doek maar er spetterde zo’n plezier uit, wat ik hield ik van dat schilderij. Helaas was 1.000 gulden wat teveel voor een student. Eenzelfde reactie heb ik bij Illussion 2, kan er eindeloos naar kijken. OK, als ik er een paar naast elkaar zou hangen, nog eindelozer als u begrijpt wat ik bedoel, maar toch.

Het laatste doek zou een goede metgezel zijn voor iemand die niet in drieluiken gelooft maar wel in Rotterdam. Over 500 jaar is de verbouwing van museum Boymans van Beuningen klaar, zo voorspellen de laatste wetenschappelijke berekeningen. Kan ook een eeuw later zijn hoor, wij maken het in ieder geval niet meer mee. Tot die tijd mag je op afspraak in de kluis van Boijmans kijken. Vrienden van me hebben het gedaan. Spectaculair is het enige juiste woord. Ook het het Depotgebouw zelf is dat. Hermans heeft zijn schilderij Labyrinth genoemd, ontsnappen is immer onmogelijk als je eenmaal in de centrale hal van het Depot bent. Uitstekende naam. Kathedraal II of Kunstgoot trouwens ook. Schitterend ruimtelijk schilderij dat je doet blijven kijken. In de verte zie je een poppetje, zal wel een mensfiguur zijn. Nee, het is niet Schanulleke, ook niet Bokito. Zij bestaat niet, hij is dood. Wist je trouwens dat het standbeeld voor Bokito allang af is maar verstopt wordt in het Depot? Tot zover de samenzwering van de week.

Doen!

Kijk de ruimte heb ik. Helaas was alleen onlangs het behang uitverkocht en zie dan maar eens een oplossing te vinden voor die eindeloze meters muur. Latex is saaaaaai. Ben naar de geldautomaat gegaan en heb mijn spaarrekening geplunderd. Al die vrolijke gekleurde briefjes tegen de muren geplakt. Moet zeggen dat het resultaat niet tegenvalt. Alleen nou is er niks meer over om een schilderij te kopen en aan de muur te hangen. Ik denk dat ik Pass By aan mij voorbij moet laten gaan. Wordt er iemand anders blij van en een schilderij is eigenlijk toch te weinig. Ik heb mijn principes.

Kopfoto: Bert Hermans schildert metrostation Blijdorp in Rotterdam [Pass By], station Blaak [Further Together] en de Schippersschool in Rotterdam Charlois [De Rode Knop]. Foto’s heb ik gemaakt voor de lezing met een kapotte camera, vandaar de slechte kwaliteit.

—

[1] Trouwens heel 2024 krijg je 50 procent op de toegangsprijs van het Depot als je vraagt waar het standbeeld van Bokito verstopt is.

[2] In de kladversie vroeg ik me af hoe Bert Hermans Falling Water, het beroemde huis van architect Frank Lloyd Wright, zou schilderen. Heeft hij al gedaan.

[3] Ik vermoed dat Bert Hermans binnenkort aan de slag gaat met een of meerdere schilderijen van het vroegere Rotterdamse drinkwaterterrein dat tegenwoordig de Esch heet.

[4] Overigens vraag ik me af of er niet ergens een ongewenste machinevertaling tussenzit. Het Engels is soms knotsgek als u begrijpt wat ik bedoel. Sta ik wel mooi voor Bokito met mijn belerende vingertje.