Dat is nogal eens anders dan het Rode Gevaar uit de jaren 20 en 80. Twintig, ja vraag maar aan Oekraine.

In vakje 22 vallen gelukkig de jazzgiganten de jaren 80 binnen. En dat loopt geweldig goed af.

Ben ik te min? Nee, iedere plaat is welkom in de Top 2000. Drugsgebruik geen probleem. Zij die het heilige vuur van ik-ben-moreel-superieur in zich dragen hebben altijd gelijk. Dat uit zich meestal in de overtreffende trap van hoe-stom-kun-je-het-verzinnen. Het internet heeft alles veranderd maar vroeger wanneer je als rechtgeaarde Amerikaan je zorgen maakte of je kinderen wel een realistisch sociale media opvoeding kregen [lees: muziek luisteren] dan deed je iets geniepigs. Je plakte er een waarschuwing op. “Deze plaat bevat vieze teksten over drugs, sex en het andere [of zelfde] geslacht die minderjarigen absoluut niet mogen horen.” Goud, dat zeg ik. Iemand is er vet rijk mee geworden.

Back To Black. Niet te vertalen, net zomin als een gebroken hart. Het hoort erbij. En geloof me, ik kan je verhalen vertellen, gruwelijk gewoon. Eerste persoon enkelvoud, dat laatste met nadruk. Herinnert u zich nog vakje 14? De liefde, ja die, wat als je jouw hart gewoon kon terugnemen? Dan zou het het nul, niks en noppes betekenen. Maar om je gebroken hart nu te lijmen met heroine – dat is wat black betekent in het nummer van Amy Winehouse – niet doen. Sowieso ik haat drugs, een bak ellende. Die troep moet ik niet. Waar gebeurd, GJ is op een feestje en een vrolijke gast vraagt of ik ook een lijntje wil. Nee, laat maar. Dat was een heel fout antwoord. En GJ naief denken: meer coke voor jou. Zo werkt het blijkbaar niet terwijl hij toch minimaal twee meter hoog was. Heel erg thuis in de drugs ben ik dus niet. En ja, geloof me, er zijn weekenden geweest waar minimaal 90 procent van de mensen op de dansvloer op een andere planeet vertoefde. Pilletje en pop. GJ houdt van bier. Als het gezellig is veel bier maar werk en drank? Weet je waarom ik nog steeds twee handen heb? Da’s geen rare vraag als je dé k[l]usjesman bent. Nog nooit een cirkelzaag vastgehouden met ook maar een druppel drank op. Hard werken en hard ontspannen, eerst het een dan het ander. Hardcore never dies! [keihard onsterfelijk]. Zo is het vast nooit bedoeld.

De dingen die DJ’s zien. Zonder anker verzuip je, geen grap. [5] Mijn verslavingen zijn muziek, kaas, gereedschap en rondingen, niet transitief. Misschien moeten ze daar eens twee waarschuwingsstickers op plakken. [6] Als je ‘m op mij plakt, zo van gevoelig voor rondingen, gebeurt vast het tegenovergestelde. Daar was eens die keer dat ik draaide in een DJ booth zo groot als een bus. Hoe dat afliep? Begin je nu ook al vergeetachtig te worden 50-plusser? Werk een beetje mee hier, ik probeer je gevoelens te ontzien.

In 2018 overleed Tim Bergling, dj-naam Avicii. Hij was 28. Amy Winehouse overleed in 2011 op 27-jarige leeftijd. Muziek moet geluk brengen, niet dit. Als je het hebt over beroemde DJ’s vliegen de Nederlandse namen je om de oren. De Zweedse Avicii was vele malen groter dan allemaal. En geloof mij maar, GJ die niet echt dol is op het geluid van Avicii. Amy Winehouse keek terug naar de jaren zestig en combineerde die moeiteloos met jazz, reggae en neo-soul. Artiesten veranderen over tijd. Hoe meer decennia verstrijken, hoe interessanter ze vaak worden. Beiden zijn overleden voor hun dertigste, vooreerst en vooral een menselijke tragedie, maar denk ook eens hoe beiden zouden hebben geklonken over tijd. Geef het tien, twintig of meer jaren. Op North Sea Jazz dit jaar sloot Tom Jones de avond af. Zijn eerste hit was begin jaren zestig. Iedereen liep te trekken aan tim Bergling, zelfs zijn management. Hij pleegde zelfmoord. Amy Winehouse worstelde met diverse zaken, waaronder verslaving. Voor beiden was muziek een uitweg tot het veranderde in een doodlopende weg. Onbegrijpelijk, zelfs verdrietige liedjes brengen de luisteraar een vorm van troost, blijdschap soms. Wanneer een muzikant voor de omgeving verandert in een geldboompje wordt er te hard aan geschud, soms met fatale gevolgen. Iedereen wil een graantje meepikken, moet kunnen toch? Wie ze zijn verdwijnt op de achtergrond. Ja, muziek is heilig maar alleen omdat er muzikanten zijn.

Uiteindelijk overleed Amy Winehouse aan alcoholvergiftiging maar het had net zo goed iets anders kunnen zijn. Het lichaam is sterk maar de geest wint uiteindelijk. Dat je muziek het lijden vertolkt, betekent niet dat je als artiest ook moet lijden. Amy Winehouse had ook mentale problemen en net als iedereen hield de liefde niet altijd recht schip. Dat kan er inhakken. Op z’n Shakespeariaans: beter dat dan niets. Prachtig nummer hoor Back to Black. Maar net zo duister als onbegrijpelijk. Een gebroken hart doet onvoorstelbaar pijn, maar dan maar drugs? Nooit.

De laatste weken hoor je vaak een spotje over de radio die ageert tegen de nieuwe drugswet. Geen idee waar de klok verstopt is of de bijbehorende klepel hangt. Het enige wat ik wil weten is van wie komt het spotje? Heroine en cocaine zijn nooit de oplossing. En pilletjes zijn nog erger. Maar om niet te vertellen wie je bent en waarom je tegen bent, is ook gevaarlijk. En wat promootte oud-president Trump ook alweer? Iets met chloor. Weet wat je slikt is onmogelijk dus slik niks. Advies van een DJ, wat moet je ermee? Als het je tot nadenken aanzet ben ik al blij. Ondertussen mijmer ik verder over wat meer aan magische muziek Amy Winehouse ons had kunnen brengen als zij niet te jong overleden was.

Oorlog tegen van alles, drugs, kerst, Oekraine, oorlog zal er altijd zijn, geestverruimende middelen ook. En ja, muziek is daar een van. Niet lachen ezel. Je kunt voor de taktiek van de verschroeide aarde kiezen of proberen mensen te redden voor zij door het vuur verzwolgen worden. Als het de eigen schuld is van drugsgebruikers, is de hoofdschuldige dan niet de overheid die faalt om die troep van ons weg te houden? DJ’s leven ’s nachts en begrijpen niets van het echte leven. Tuurlijk, maar we hebben allemaal onze verantwoordelijkheid, of het nu om je leven gaat of over het werk waar je voor betaald wordt. Toch zie ik het nog steeds fout [zeggen ze].

Het bruine goud klinkt vies. Dat is het ook. Mijn lukrake vertaling van Golden Brown snijdt weinig hout maar ach wie heeft dat door. In 1981 begrepen weinig mensen dat the Stranglers niet zongen over iets goudbruins maar over drugs tot een bandlid zich verspreekt. Foei, dan draaien we de plaat niet meer. En wat lost dat op? GJ is vrij conservatief, zo werkt de wereld nu eenmaal, maar wel praktisch behoudend. En dat bestaat dus niet. Zoiets als zoeken naar een vijfde dimensie in een van drie plus tijd. Black verwijst naar heroine. Golden brown refereert ook aan drugs maar dan 40 jaar eerder. Welke drug, geen idee, verkeerde deur om aan te kloppen.

Vorm en inhoud zijn niet altijd in tandem. Als niet alles kapotgedraaid zou worden, had niemand zich meer Golden Brown herinnerd. Een gelukkige herinnering aan een ver verleden zou het enige zijn dat overbleef. Het mag niet zo zijn. In de jaren zeventig werd het hoog tijd de toch wat saaie muziek een schop onder de kont te geven, een van de grote verworvenheden van de punk. The Stranglers waren zo’n punkband. In 1981 werd Golden Brown gereleased, een technisch complex werkstuk dat stevig leunt op Take Five van Dave Brubeck, misschien wel de beroemdste jazzplaat ooit. Net als Fuer Elise, al zegt de naam je niets, je herkent het meteen. Over Take Five zijn hele complexe muzikale analyses gemaakt, zoek maar eens op als het je intereseert.

Terwijl jullie hard zitten te tiktokken ofzo, luistert GJ graag naar rare muziek. Kom ik ineens The Take Vibe E.P. met Golden Brown tegen. Ik snapte er geen hout van maar wel supergaaf. Net als veel mensen vroeg ik me af of ik niet iets gemist had en Golden Brown origineel van Dave Brubeck was. Nee, het is absoluut van The Stranglers, maar zoals gezegd hun Golden Brown is mede geinspireerd door de techniek van Dave Brubeck. Heb er tig keer naar geluisterd en op een gegeven moment hoor je het. Als Golden Brown rond een seconde of zeven, acht net te hard inzet. Maakt het alleen maar echter. Als ik de commentaren lees, hebben anderen geprobeerd het na te spelen door te kijken naar de vingers van Dave Brubeck op het toetsenbord. Die kunnen nooit meer piano spelen, de vingers van de leerlingen zitten voor altijd zo door de war als een sliert spaghetti. Het kan ook helemaal niet want het beeld is van het origineel van Take Five uit 1959. En dan toch Golden Brown daaruit proberen persen, dan breek je ieder botje in je handen.

Nee, de illusie dat Dave Brubeck Golden Brown speelt, is gecreeerd door Laurence Mason, [Engels] afgestudeerd aan het conservatorium van Leeds, Engeland. Eerlijk is eerlijk, dit is redelijk geniaal en hemels om naar te luisteren. De basis is Take Five, opgeknipt en gesampled, vermengd met Golden Brown en een aantal saxofoonpartijen door Mason zelf ingespeeld. Golden Brown is een liedje dat ik nooit goed heb kunnen plaatsen, mede ook omdat het niet mijn soort track is, maar deze lijst gaat over platen uit de jaren tachtig die net zo leuk of beter dan het origineel zijn. Take Vibe E.P. gaat zelfs nog verder en maakt de cirkel rond, muziek heeft geen begin of einde, muziek is de hemel. Onweerlegbare logica waarmee ook meteen het bewijs is geleverd dat de aarde wel rond moet zijn. Luister en geniet. Druk op herhaal zo vaak je wilt.

Eighties: The Stranglers – Golden Brown [1981]

Twintigers:  Take Vibe E.P. – Golden Brown [2021]

Morgen, in vakje 23, gaan we het nog een keer hebben over Tina Turner. Nee, niet over Kygo, terwijl hij toch – even zoeken naar het woord – de irritatie is die tot deze adventskalender heeft geleid.

Kopfoto gemaakt door John Matychuk, gevonden op Unsplash. Afbeelding is bewerkt.

—

[1] OK, niet helemaal eerlijk. Vriendin van me was aan het draaien en moest naar de wc. Dat is nogal een DJ [probleem]-ding. Ik aan de bar [gratis natuurlijk]. Iemand anders was me dronken aan het voeren met cocktails [je deed het als een pro] en ik moest even invallen. Ging goed hoor. Trouwens, zou het publiek wat gemerkt hebben met al die pilletjes? De rest van de avond, ach gossie, weer die tere 50-plus zieltjes van jullie. Kweek eens wat eelt, dan praten we verder. [3]

[2] Als k[l]usjesman zie je ook wel dingen maar dat is meer van ‘ik had het anders opgelost’. Helaas, kusjes gaan voor klusjes dus dieper inzicht zal nooit voor mij zijn.

[3] Herinner me Spymaster & Eric Nouhan – Spontaneous. Of was dat een andere keer? Grijns. [4]

[4] Een man vergeet wel eens wat. Ook zonder drugs.

[5] Anker, anker, anker. Anders is het over.

[6] Nog twee dagen. Ik ga dat openlijke jaren-80 sexisme enorm missen.