“Wat een verhaal. Zo gaat men dus om met die kostbare stemmen.”

Tweede helft over de avonturen van GJ als portier tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 2021 in coronatijd. Zou het zonder veel anders zijn gelopen? Deel een gemist waarin M/V een stembus zoekt? Klik hier.

Het is iets voor negenen ’s avonds en ik het red het nog net om voor de avondklok op school te zijn. Ja, lees die zin maar eens terug. En nee, niet het zoveelste Back To The Future-grapje. Er is een tijd en plaats voor alles. Aan de andere kant, waar maak ik me zorgen over? Zeven weken na de avondklokrellen waarbij bezorgde burgemeesters gepassioneerd maar ook zwaar ridicuul pleiten voor een keihard zero tolerance beleid door nachtelijk handhavende boa’s (zo gauw de politie de klus klaart en het gebied weer boa-veilig is), en natuurlijk niet te vergeten miniburgeroorlogjes, is ons Nederland weer ‘ons’ Nederland. Er wordt weer gedoogd. Het mag en kan weer. Gedogen, de klassieke hoekbaksteen van onze rechtstaat die garandeert dat niemand weet waar men nou precies aan toe is. Maakt het leven van politici comfortabeler. Zou dat het zijn?

In het belang van de democratie zal – eenmalig – na negenen niet worden gecontroleerd op het overtreden van de avondklok. Tel uit je winst! Ja, hij geldt nog steeds. Maar ook geldt dat het tellen van de verkiezingsuitslag openbaar is en iedereen mag komen kijken. Avondklok bijt democratie, wie wil dat nou? Schijnt in een of andere irritante wet over democratie te staan. Overigens heb ik eerder het idee dat pottenkijkers bij het tellen minder worden gedoogd dan niet-nalevers van de avondklok. Moet je er wel een politie-officier en geen boa op afsturen.

In de gymzaal is het nog een drukte van belang. Stemmers en stembureauleden zijn bezig onze democratie weerbaarder te maken. Dat is tenslotte wat het handboek democratiesoldaat zegt dus zal het wel zo zijn. Gelukkig is de rol supersterke linnentape niet aangeraakt. Geen overenthousiaste liefhebbers van consistente wet- en regelgeving die vanavond die hun geloof vocaal komen belijden. En met de nadruk op de juridische spagaat tussen avondklok en het toestaan van democratisch kijkvee op locatie [1]. Ook weer opgelost. Scheelt Nederland weer een verklaring op tv van demissionair minister Ferd Grapperhaus van Wet & Regelgeving voor Anderen.

Luid roep ik “goedenavond allemaal. Mijn naam is Gert-Jan en ik ben jullie portier voor vanavond.” Weet iedereen meteen waar die aan toe is. Ook handig voor het geval er nog hardleerse oudjes onder de leden van het stembureau aanwezig zijn. Zal ook een keer niet (zegt de ervaringsdeskundige). Dan verdwijn ik en ga ik mezelf een kop thee zetten. Smaakt goed, ik ben namelijk nogal verslaafd aan thee. Vervolgens ga ik na negen uur ’s avonds weer buiten ruw rondstruinen, zwaaiend met een groot gehaktmes. En ja, het is eigenlijk een broodmes maar in beide gevallen had ik dubbel gelegen als iemand de politie had gebeld. Terwijl ik de zeer uitbundige bewegwijzering opruim, komt de schoonmaker naar buiten. Hij begint meestal rond half zes en we maken regelmatig een praatje. Hij heeft ook de hele dag gewerkt maar wil me toch even een handje helpen. Dat vind ik echt super maar is niet nodig. Ga lekker naar je gezin, het is al laat genoeg en ik ben hier toch nog wel tot middernacht. Alle tijd, maar hartstikke bedankt.

Als rond tien uur nog niemand de moeite heeft genomen om de autoriteiten in te lichten over een gek die in het donker vervaarlijk met een gehaktbrood [meatloaf] mes zwaait (om tie wraps door te snijden) bij een basisschool, geef ik het op. Veel te ruimen valt er trouwens niet meer. Binnen is het stemmentellen begonnen. In tegenstelling tot bij stemcomputers zie je in ieder geval wat er gebeurt. En nee, er is niet plotsklaps een bezorgde burger die het proces komt controleren. Zonde van je tijd als je weet wat er vanavond nog meer te wachten staat. Ik maak een paar foto’s, je weet tenslotte nooit of je hier een stukje uit kunt persen en ga verder met opruimen.

Raar maar waar, patronen herhalen zich. Heeft vast met de definitie ervan te maken maar als het ’s morgens een vervelende 50-Plus mannelijk stembureaulid is die zich onttrekt aan het dragen van een mondkapje, is het ’s avonds het halve stembureau, inclusief de bejaarde voorzitter. Wie er wel mondkapje dragen? De jongeren – en nee dit keer hoor ik daar niet bij ondanks dat ik een voormalig jonge god ben, inmiddels van middelbare leeftijd, zeg maar 50-plus. Let vooral ook op het ontbreken van een hoofdletter in het laatste woord van de vorige zin. Mijn mondkapje ontbreekt overigens niet, het zijn nou eenmaal de spelregels en je helpt vrijwillig. Kun of wil je geen mondkapje dragen, meld je dan niet aan als medewerker bij de verkiezingen.

Vanuit mijn ooghoeken zie ik hoe de 70-plussers elkaar stiekum aankijken, trots op het feit dat ze geen mondkapje dragen. Nog steeds hebben ze Nederland niet opgebouwd en het is mij een volkomen raadsel hoe ze het ooit zover hebben kunnen schoppen. Ondanks dat Nederland bijna failliet gaat aan de torenhoge kosten om koppige ouwetjes zoals deze lui ondanks corona nog een paar jaar extra te gunnen, toont de generatie van hun kleinkinderen [vanzelfsprekend] weer aan wat ze altijd doet. Vroeger was alles beter, behalve de jeugd van tegenwoordig. En ze werken nog drie keer zo hard ook. Met mondkapje op. Tellen is net voetbal, het spel neemt een dramatische wending in het laatste kwartier als de oudjes beseffen hoe triest ze zich gedragen en als bij toverslag gaan de mondkapjes weer op. Daar zal die meneer die vanmorgen de dranghekken afleverde vast blij mee zijn. Of niet. Beschamend is en blijft het.

Rond middernacht is men klaar en het feit dat maar een persoon op Henk Krol heeft gestemd doet mensen loeien van vreugde. Laten we eerlijk zijn, als de vorige generatie politici de volksverlakkerij niet had uitgevonden, had meneer Krol het wel gedaan. Hoe haal je het in je hoofd om je club 50-Plus te noemen. En dan bedoel ik niet het koppelteken dat de meeste mensen interpreteren als een min maar het feit dat het wetenschappelijk onmogelijk is voor een normaal mens onder de 70 om geen koude rillingen bij Krol’s seniorenclub te krijgen. Of zoals een vriend van me zegt: “50-Plus is niet voor ons bedoeld.”

Even later kijkt iemand op haar foon en leest dat D66 waarschijnlijk de tweede partij van Nederland gaat worden. Een stapel gansjes m/v/misleid/mens begint te joelen. Schattige club hoor dat D66 maar pluche gaat nou eenmaal boven democratie. Weg met het raadplegend referendum iemand? Democratie mag tenslotte niet verwarrend zijn. Kiezers zijn namelijk dom en dat moet vooral zo blijven. En dan kijk ik nog niet eens vooruit naar april als het dossier ‘Pieter Omtzigt’, notoire lastpost van het CDA, die zich boos maakt over hoe de overheid burgers terroriseert in de toeslagenaffaire. Laat nou net die D66-mevrouw met zowel de Nederlandse als Zweedse nationaliteit per ongeluk fotografisch betrapt worden met een dumpdocument over hoe van die irritante, democratisch gekozen politicus af te komen. Extra pijnlijk voor diegenen die in maart nog op hun helden van D66 gestemd hebben. Ze hadden beter op Johnny Walker kunnen stemmen, dan is de kater een stuk minder.

Stel je eens voor dat die andere politieke blondine, Wilders, met een soortgelijk paperas over Ollongren en haar dubbele nationaliteit gekiekt was. Uitsluiten? Het argument dat je niet om VVD-lijsttrekker Rutte heen kunt vanwege twee miljoen voorkeursstemmen geldt natuurlijk helemaal voor de nummer twee van het CDA. Pieter O. scoort, ondanks dat hij niet bovenaan de lijst staat, toch maar mooi een paar honderdduizend van die rode vakjes. Ik doe het hem niet na. Gelukkig niet. Samengevat luidt de vraag die ik niet stel: waarom juichen jullie? D66 staat maar voor een ding: zonder iets te bereiken bij de volgende verkiezingen weer afgevoerd worden via de zijdeur. Gekozen burgemeester iemand? Ooit? Nooit?

Democratie is vooral volksvermaak, net als de illusie dat burgers die zich na negenen (ja dat mag ondanks de avondklok, zoiets heet gedogen en is juridisch perfect OK, uhm, dinges zeg maar) melden om toezicht te houden op de tellingen. Hoe weten betrokken burgers nu of iedereen op het juiste stapeltje ligt? [5] Behalve het setje van Krol dan. Die meneer veroorzaakt meer jeuk dan slapen op een bed brandnetels. En nou maar hopen dat Henk zijn bed & breakfast niet voorziet van zo’n soort hip, alternatief beddengoed. Daar win je geen terugkerende hotelgasten mee. En over niet terugkeren in de Kamer, weet onze Henk sinds vanavond alles. Ach, mijn mijmeringen zijn onderdeel van mijn interne monoloog en niemand hoort ze. Da’s maar beter ook.

Als de stemmen geteld, gebundeld en gezakt zijn, begin ik met het opruimen van het grondzeil. Ondanks dat het zes bij acht meter is, spelen de ouwetjes liever met hun telefoon. Da’s nou precies het soort lui wat je alleen met een dubbele enkelband bij ‘hun’ kleinkinderen in de buurt laat. Iemand die nog niet oud genoeg is om op 50-Plus te stemmen, helpt wel. Geen verrassing. Zou toch mooi zijn als meneer Krol eindelijk gaat pleiten voor een paar procentjes verlaging van de jaarlijkse pensioenen. De-indexatie heet zoiets, onder Haagse carrieretijgers beter bekend als politieke zelfmoord. Je kunt je ook inzetten voor een echte representatieve democratie en zorgen dat jongeren massaal gaan stemmen.

De bejaarde voorzitter van de avondploeg doet poging na poging om de gemeente aan de lijn te krijgen. Pas nadat je meldt dat jouw locatie uitgeteld is, komt de controleur. En laat nou net die persoon de enige zijn met het geheime nummer van de ophaaldienst voor stembiljetten.

Opa gelooft duidelijk meer in 50-Plus dan democratie of de volgende generatie. Rond half een vind hij het welletjes. Morgenochtend moet meneer immers om half acht in Ahoy zijn voor de grote hertelling. Mijn wekker gaat ook om zeven uur, nou en? Probeer het eens, wordt je een grote jongen van. [2] Deze meneer heeft Nederland duidelijk niet helpen opbouwen, met of zonder boterham met pindakaas in zijn jongere jaren. En voor het geval je denkt dat hij dit alles uit vaderlandsliefde doet, vergeet het maar. Als portier krijg ik een brutovergoeding van 200 euro, maar ik help vooral omdat school het prettig vindt dat een bekende de deur open en dicht doet. Opa ziet alleen centen en zijn houding is [er] naar. Ach, misschien is het niet zijn schuld. Niemand kan tenslotte door de eigen beperkingen heenkijken. De gemeente Rotterdam kan er echter wel voor kiezen vrijwilligers voor maximaal een onderdeel in te roosteren.

Fijntjes informeer ik naar de open zak met blanco stembiljetten. Doe er dan tenminste een touwtje om. De jongere generatie snapt niet dat de oudere ze vriendelijk toelachend berooft van een toekomst voor hun kinderen. De oudere snapt helemaal niks. Uiteindelijk trek ik er zelf maar een tie wrap om. Daarmee bega ik gegarandeerd een megamisdaad tegen de democratie. Staat vast gevangenisstraf op [3]. Als portier (laagste rang in de verkiezingshulpjeshierarchie) mag ik me nergens mee bemoeien. Dus?

Had het net over mijn vriend Johnny Walker. Zelf geloof ik meer in het vervangen van onze democratie – werkt toch niet, anders hadden ze haar allang afgeschaft, dank je Loesje – door het Hertogdom van Jan, wel koud graag. Wat nou als ik het in mijn zotte hoofd haal om de naam van mijn favoriete hertog op een stapel blanco stembiljetten te kalken en die in de tot stembus omgebouwde afvalcontainer te proppen? Als Heer Jan wint, hoe brengen we hem dan tot leven? Jurassic Park duurt tenslotte nog even. Dat wil ik niet op mijn geweten hebben, wetenschappers die moeten kiezen voor de strijd tegen corona of voor democratie. Niet dat het veel uitmaakt als de voorzitter de stembussen onafgesloten laat. Na diverse opmerkingen klikt meneer eindelijk een slot op de omgebouwde kliko. Wel met veel gezeurzucht overigens.

“Die Ipad lever ik morgen wel in.” En meneer de middag- en avondstembureauvoorzitter gaat naar huis met in zijn kielzog de rest. Laat ik het maar winst noemen dat er in ieder geval een [onderling uitwisselbare] tie wrap zit om de zak met blanco biljetten. Ik ruim verder op en zet de containers in een slecht verlichte hoek. Wat turnmatten ervoor zodat niemand ze ziet en stap op de fiets naar huis. Normaal zou mijn innerlijke rebel doodgelukkig zijn om dwars tegen de avondklok in over de lege straten van Rotterdam te zwerven. Nu ben ik vooral verbijsterd over de chaos. Weer een gemiste kans op klein geluk.

Van school naar huis is vier minuten. Ineens zie ik een busje [4]. Dezelfde van vanmorgen. Het feest der herkenning zet in en ik zwaai woest. Het is toch avondklokverkiezingsnacht,wat let me? GJ fietst spontaan naar de andere weghelft. Ooit geleerd van mijn Lief in Londen. Niet dat ik van haar in de grote stad mocht fietsen. Ze houdt meer van me in 3D dan in 2D. [6] Lief hé? Na mijn wilde manoeuvres moeten de dames van vanmorgen me zeker herkennen.

Corona heeft ook zijn goede kanten. Als voormalig jonge god heb ik wat extra babyvet door al dat lekkere lockdown-eten. In mijn dromen zie ik eruit als voortschrijdende jonge god van vroeger – met hier en daar een pluk verzachtende babyvetcamouflage. Helaas is niet het babyvet maar iets anders naar mijn hoofd gestegen. Als officieel goedgekeurde, potentiele 50-Plusstemmer zou ik voldoende levenswijsheid moeten hebben om te beseffen dat mannen er niet jonger uit gaan zien middels gewichtstoename, maar een buikje krijgen. Toch iets moeilijker te verkopen dan een sexy babyface. Terug naar de feiten. Het is een gemiddelde lockdownnacht met nauwelijks iemand op straat. Een volwassen vent op een fiets probeert twee jonge vrouwen te bewegen de auto te stoppen. In naam der democratie ofzo. Waar ben je mee bezig GJ? Nu al seniel? Babyvet voor senioren is duidelijk giftiger dan gedacht. Verklaart trouwens ook een groot deel van de soap rondom Henkie’s 50-Plus-club. Wie had dat ooit gedacht?

In werkelijkheid gaat het natuurlijk iets anders en nadat de beide dames de driftig zwaaiende portier van vanmorgen herkennen, stopt de auto. Ik fiets er naartoe en leg de situatie uit. Had de jeugd maar de toekomst, want zij snappen het tenminste. We gaan terug naar school en bellen met de dienstdoende nachtambtenaar van de gemeente Rotterdam, afdeling landelijke verkiezingen. [7] Misschien hadden we het verhaal beter niet kunnen toelichten want meneer gaat om half drie ’s nachts overleggen. Ja, dat is letterlijk zijn antwoord. Na vijf minuten belt hij nog steeds niet terug. De dames en ik bespreken de situatie. Na afloop [ver]draai ik mijn standpunt. Goed plan vinden de dames, die het inmiddels ook wel een beetje zat zijn. Ook zij moeten morgenochtend werken. “Vertel die meneer maar dat ik om zeven uur weer op moet en dat jullie nu de containers kunnen opladen of dat ik naar huis ga.” De meiden begrijpen dat ik hen daarmee niet onder druk zet. Het is meer de uitkomst van een unanieme visie op het gebeuren en hoe wij, drie, simpele, ingehuurde krachten, ons steentje kunnen bijdragen aan het veiligstellen van onze democratische rechtstaat. De dames bellen meneer terug en overleggen mijn onverbiddelijke ultimatum. “Dan moet het maar.” Is dan nou zo moeilijk?

Je zou zo zeggen dat het beter is om 50 kilo democratisch papierwerk, veilig opgeborgen in een vuilcontainer, in handen te geven van de gemeente Rotterdam dan ze achter een paar gymmatten te verstoppen tot de zon weer opkomt. Ik wil de meiden nog even helpen met de containers in het busje tillen, maar de schatten zeggen: ga maar lekker slapen. Geloof het of niet, maar ook GJ was ooit student. Ik vulde mijn studiebeurs aan door te werken voor team rood, de enige club die angst en respect inboezemt bij Rotterdamse taxichauffeurs of ze nou wel of geen voorrang hebben. Een paar jaar lang sjeesde ik rond in zo’n postbusje dus ik weet hoe zwaar die containers zijn. Gelukkig kan ik ook best verstandig doen. Arrogantie is een andere supergave eigenschap van GJ [8] en de reden dat ik nooit op antwoord wacht. In mijn wereld zegt toch iedereen ja en anders zijn ze te laat. Maar zelfs voor mij is die eerste groene kliko zwaar. Tillen kan ik als de beste, door je benen – geen probleem, net de crank van mijn fiets kapotgetrapt – en daarna vooral een explosie van geweld. [9] Ondertussen duwen de dames samen de container vanaf de buitenkant omhoog. Nadat het ding de drempel van de laadbak over is, wordt ik natuurlijk achterwaarts gelanceerd, maar ach. De dames schrikken, niks aan de hand. Behalve dan misschien dat in onze democratie hun stem minder zwaar weegt dan de mijne, het zij zo. De tweede container – vast die gevuld met dat eenzame biljet van een senior krolse politicus – gaat een stuk makkelijker. Terwijl de dames vertrekken richting Ahoy, sluit ik opnieuw af en ga naar huis.

24 Schapen

Als ik de koelkast opentrek, wacht daar geen Hertog Jan, Piet of Kees op me. Terwijl ik daar nou net zo’n trek in heb. Gelukkig ligt er nog een lekker flesje water. Eerst een paar slokken dan bericht aan school. Ook voor hen handig om te weten hoe het verkiezingscircus is verlopen. Je weet tenslotte nooit wanneer bevlogen ambtenaren willekeurige telefoonnummers gaan bellen als ze denken dat onze democratie gevaar loopt. Het mailtje verstuur ik om 03:00, exact 23,5 uur nadat mijn wekker is gegaan. Mijn bijdrage in onze democratie zit er voor dit week weer op.

Nog even snel afspoelen onder de douche. Dan vlug naar bed voor minimaal 3.5 uur onafgebroken slaap. Twee minuten nadat ik de kraan dichtdraai – ik sta me nog af te drogen – gaat m’n mobiel. Oeps, nog niet op stil gezet. Onbekend 06-nummer. Altijd leuk. Al helemaal na middernacht. Een vriendelijke stem [van de gemeente] aan de andere kant van de lijn verontschuldigt zich. Ze hebben wel het goede nummer. Geen idee of mevrouw Suzanne [van dat liedje] heet. Ik moet ‘eigenlijk’ [sic] terug naar de locatie omdat de stembussen nog niet opgehaald zijn. “Wagen 44 mevrouw. Wagen 44. Twee keer contact gehad met een zeer ambtelijke meneer daarover.”
“Oh oh.”

Op de achtergrond hoor ik een kakofonie aan stemmen. Na 24 uur laat ik het bezorgd zijn over aan de professionals. Het is daar vast coronaproof, zo robuust is onze democratie wel.

Wat twee minuten onder de douche al niet voor verschil kunnen maken. Om 03:24 – ja douchen is mijn hobby – stuur ik een tweede mail aan school. Zijn ze ook weer helemaal op de hoogte. Deelnemen aan onze democratie is tenslotte een blijde gebeurtenis die je vooral moet delen. Het is maar goed dat ik al klaar ben, anders zou mijn schaterlach mij subiet vellen op de natte tegelvloer. Had me in ieder geval wel wat meer respect voor onze kostbare democratie bijgebracht, ja toch meneer Omtzigt? Gelukkig is nu alles opgehelderd en belt de gemeente morgen niet meer. Of wel. En weer schiet ik in een lachstuip. Zo val ik natuurlijk nooit in slaap. De tijd? 03:29. Komt goed. [10]

Lees ik een dag later terug dat ook bij het stemmen tellen in Ahoy problemen zijn. Wie had dat verwacht?

—

[1] Je zou bijna denken dat de verkiezingen een soort van actualiteitenprogramma zijn waarvoor geldt dat deelname vrijstelling van de beperkingen van de avondklok betekent. Omdat er zoveel goede en nuttige informatie na 21:00 uur vrijkomt, ja toch Paul de Leeuw? Hoezo vrijheid van meningsuiting bij je democratie?

[2] Zelfs op latere leeftijd kun je nog een grote jongen worden. Doen zeg ik.

[3] Wedden dat ze het een misdaad noemen en ik er dus niet over mag schrijven omdat misdaad niet mag lonen?

[4] Half maart en de avondklok regeert Nederland nog steeds. Hoe kan mijn enige medeweggebruiker mij dan niet opvallen?

[5] En geen stoute gedachten over wie bovenop wie ligt. Wie zulke onverfijnde niet-grappige uitingen over de ingevulde stembiljetten voor onze democratisch gekozen leiders verspreidt, is een beetje ondermijnend bezig.

[6] Pannenkoek kan ze trouwens niet uitspreken, Gert-Jan nog minder. Toch begrijp ik het als ze mij bedoeld. Liefde is pure magie. En pannenkoeken best lekker.

[7] Tuurlijk, ook in niet-verkiezingsjaren krijgen ambtenaren salaris. Maar wat ze daar exact voor doen?

[8] Arrogantie is ook de reden waarom iedereen van me houdt en zo geweldig vindt. Terecht, als u mij zo toestaat.

[9] En ja, mijn kreet dat geweld meer oplost dan je denkt, komt voort uit dit soort situaties. Niet meteen naar de wildste conclusie springen. Bedankt trouwens.

[10] Waarschijnlijk heb ik vannacht gedroomd over Jack Bauer, de man die iedere verdachte en alle wetten breekt om Amerika te beschermen in de tv-serie 24. Soms knellen wetten en regels namelijk. [11]

[11] Over de beperkingen van de democratie hebben we het een andere keer wel.