‘Onze’ democratie zoekt het ondertussen maar uit.

Eerste helft over de avonturen van GJ als portier tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 in coronatijd. Zou het zonder veel anders zijn gelopen?

Het begint allemaal met een man die zijn hond niet zoekt. Misschien heeft hij er een, misschien ook niet. Toch denk ik dat die eenzame meneer om vier uur ’s nachts zijn hond uitlaat als ik bij school aankom. Met de avondklok van tegenwoordig is je hond uitlaten een betere smoes na negen uur ’s avonds dan je hard maken voor ‘onze’ democratie. Zoals mijn vriendin Loesje zegt: als democratie werkte, hadden ze ‘m allang afgeschaft. Ja toch? [1]

“Wie wil helpen bij de verkiezingen?” Na dat Sinterklaasgedoe moet ik beter weten. Toch zegt de gek: “ik”. Helemaal gek ben ik niet want na de verkiezingen ben je zwevende kiezer af. Tenzij je natuurlijk een onhoorbare proteststem uitbrengt door niet te kiezen.

In het echt ben ik slimmert dan d’n Einstein. De briljante knobbel legde ooit uit dat tijd relatief is door het verstrijken daarvan in twee situaties te beschrijven. Een minuut duurt best wel lang als je je hand in het vuur steekt. Alsof je daar een superslimme raketgeleerde voor moet zijn. Zit je naast een leuk meisje op een bankje in het park, duurt een uur een minuut. U zei? Sorry maar ik was even afgeleid. Kan gebeuren. Tot zover mijn vertrouwen in de wetenschap. Alsof die mevrouw zit te wachten op zo’n bejaarde grijze griezel. Daarover later meer. Helaas met GJ in een pijnlijke hoofdrol. Verder: hallo corona enzo! Bankje delen met een onbekende?

Raketgeleerde meneer Einstein kan beter uitleggen dat ondanks dat je iedere ochtend even lang doucht, het korter lijkt als de wekker om half vier gaat dan om half zeven. Ja, toch? En omdat de gemeente Rotterdam te gierig is om mij een gratis atoom-douchewekker te lenen, doe ik de deur van de school om 04:01 open. Let wel, de deur waardoor ik naar binnenga. De buitendeur waardoor de vuilnisbakken met stembiljetten inkomen open ik drie minuten later vanaf de binnenkant. Ook als portier tijdens de verkiezingen is GJ zwaar ongeschikt. In de instructies staat duidelijk dat exact om 04:00 de verkiezingsdeur geopend moet worden. Wat gebeurt er als je het eerder doet, moet je dan Ghostbusters [spokenjagers] bellen? Blijkbaar ben ik betrapt door de lokale kiescommissie want om 04:07 probeert iemand de deur in te slaan. Vast om mij te arresteren wegens overtreding van de kieswet ofzo. Maar hé, dat is die meneer die zijn hond net uitliet.

“Nee, we hebben hier geen hondentoilet. Laat jouw beestje het lekker buiten doen, netzo als alle andere honden.” In plaats daarvan blijkt het een ‘gratis’ beveiliger met de complimenten van de gemeente Rotterdam te zijn. Wel even controleren of volgend jaar mijn OZB-belasting niet onredelijk onredelijk-hard stijgt. Je weet het maar nooit met die niet-democratisch gekozen burgemeesters van tegenwoordig. [2] Op de een of andere manier denkt de gemeente dat GJ bescherming nodig heeft. Ongetwijfeld, maar niet als ik om vier uur – tijdens de represessetatieve democratie democratisch onomstreden coronaklok – de lichten aandoe op de lagere school. Laten we eerlijk zijn, hooligans zijn bang van scholen, anders waren ze het nooit geworden. Pliesie schrijven in plaats van politie is net zo min rebels als niet stemmen. Het is dom.

Wie er niet dom zijn, nou een beetje dan, zijn de bazen van de beveiliger. Hem is verteld dat het superbelangrijk is om op tijd te zijn. ’s Nachts na drieeen begint het democratische stemproces tenslotte. “Ben in ieder geval op tijd!” Beter nog een half uurtje eerder, eigen tijd natuurlijk. De beveiliger heeft geen vervoer en is om 02:10 afgezet door een collega. Om 04:01 komt GJ aanfietsen. Niet zo slim als Einstein maar zoveel leidinggevende incompetentie – lees ongeinteresseerdheid in je mensen – als bij beveiligings bedrijf X, kan zelfs die slimme kale van honderd jaar geleden niet verklaren. Een geval absolute, niet relatieve minachting, El Einsteino knikt instemmend. Ondertussen weet ik nog steeds niet waarom ik beveiliging nodig heb. En nee, nogmaals: ik heb echt geen kostbare collectie Barbiepoppen. En als ik die al had, waren ze zorgvuldig in bad gedaan voordat ik ze in het holst van de nacht moederziel alleen laat. [3] Niet dat ik geen Barbiepoppen heb. Niet alweer. Nee. Ja. Dinges! Wat een rottaal dat Nederlands, zo ingewikkeld.

Grote mensen zorgen voor kleine mensen. Dus wat er ook gebeurt, grote mensen mogen niet door de school uitwaaieren. Kleine kinderen mogen dan wel ongedwongen zijn, het grote grut is hardleers. Volgende week toch maar eens het docentencorps vragen wat de laatste wetenschappelijke inzichten zijn met betrekking tot dat transitieproces. Ondertussen zwerf ik buiten rond na spertijd, gewapend met de opruiende tekst “stembuuroo daaroo.” Ook heb ik een mes op zak. Hé het is vier uur ’s morgens en soms wijst een pijl wel eens de verkeerde kant op. [4] Altijd leuk maar niet op dat tijdstip. Gelukkig heb ik buiten nog mijn vrijheid, binnen beveiligt de beveiliger de te beveiligen objecten. Hij kan er ook niks aan doen en we babbelen wat. Vlak voor ik verder ga zeg ik: “soms is niks doen en wachten het zwaarste werk wat er is.” Geen idee wat een kilo hoongelach doet tegenwoordig, maar mijn opmerking is goud. Helaas.

Vanwege corona hebben we niet alleen een emmer vol extra mondkapjes, circa 12 per stemgerechtigde, en rubberhandschoenen maar ook stickers met pijlen naar alle richtingen in Rotterdams Rood. Ja toch, Aboutaleb is van de PvdA? Mijn fout, vroeg op en te kort gedoucht. Het is natuurlijk Rotterdams Groen. Heeft niks met Groenlinks te maken, die mevrouw hebben ze in Amsterdam gedumpert. Sharon Dijksma van de PvdA mocht ook ergens ongekozen burgemeester worden. Gelukkig ver van m’n bed dus ik weet niet waar. Heb sowieso wel wat belangrijkers te doen dan over de burgemeestersbaantjesmachine nadenken terwijl ik met hand en tand vecht voor onze democratie. Hoe plak ik die stickers in hemelsnaam op de stenen muur buiten? Even heb ik de neiging om het verkiezingsnoodnummer van de gemeente te bellen maar een vaag voorgevoel doet me besluiten mijn innerlijke mini-Einstein op te roepen. Je kun tenslotte ook zelf bedenken dat je stickers om palen kunt plakken, liefst rug aan rug. En met de pijlen de juiste kant op.

Dan komt het huurbusje met de buit. Twee studentes komen wat volgeladen huis- tuin- en keukenafvalcontainers gevuld met stembiljetten brengen. Best wel zwaar. Of de vriendelijk 50-plus portier (leeftijd) even wil helpen. De beveiliger blijft woest binnen de strepen beveiligen, hij volgt zijn orders nauwlettend. “Even mijn mondkapje halen.” Een van de dames zegt dat het van hun niet hoeft, ach wie de jeugd heeft, heeft de zwaar verhypothekeerde coronatoekomst, en hup tig kilo papier eruit. Officieel mag ik vanaf dan de stembiljetten niet meer uit het oog verliezen. Blijkbaar is Rotterdam vergeten dat er corona is en verwacht wonderen. Theoretisch moet ik in 2.5 uur binnen de stemlocatie opbouwen en buiten die 400 richtinggevende groene stickers plakken. Als je denkt dat corona een uitdaging is voor gewone mensen, ben je duidelijk niet geschikt als ambtenaar. Maar ik heb hulp. Niemand spot tenslotte met een beveiliger en ik loop nog even de zaal uit. Niet om stickers te plakken natuurlijk, maar om te plassen. Een halfuurtje later ben ik terug met een zak vol witte papiertjes. De stembiljetten zijn er, de looproute is van binnen en buiten herkenbaar, wat kan er vandaag nog misgaan? Ik laat even de stembiljetten uit het oog om nog meer van mijn ding te doen.

Rond half zeven komen de leden van het stembureau aan en ik zet mijn mondmasker op. Mijn mening daarover is nu even niet belangrijk. Ik ben vrijwilliger. Dit is de afspraak. Daarnaast is dit een kinderschool. Niet dat ook maar iemand door de tussendeur kan. Iedere keer als ik in het hoofdgebouw moet zijn, draai ik de deur open en dicht. Noblesse oblige zoals altijd. [10]

Om onbegrijpelijke redenen hanteert Rotterdam twee telefoonnummers. Een tot zeven uur ’s morgens en een na zeven uur. De ambtenaar die je kan vertellen waarom is allang met prepensioen. De stembureauvoorzitter krijgt vooraf een tablet. Om half zeven wordt een code ge-sms’t [leer je dat ook spellen op de basisschool van nu?] maar haar telefoon bliept niet. Nummer een neemt niet op, nummer twee ook niet. Terug naar nummer een en de lijn is overbelast. Met 30 minuten vertraging kan ze de tablet van het digitale slot halen. Ons stembureau is vast niet de enige.

Tien minuten voor het stembureau om half acht opengaat, komt Captain Janeway, mijn bijnaam voor een collega. Een echte leider inspireert niet alleen maar geeft ook het goede voorbeeld. Misschien dat daarom politici gekozen worden, maar leiderschap een keuze is. Weer dat verwarrende Nederlands. Eerder, toen het nog donker was, heeft de gemeente een paar dranghekken neergeploft bij de ingang van het stembureau. Verrassing. Rond half zeven zoeft er onverwachts een busje langs en iemand tekent snel met spuitkrijt wat anderhalve meterstrepen op de tegels. Ziet er nogal pro forma uit. Geen tijd voor koffie, nog maar 500 meter belijning en zoef de onaangekondigde meneer is weer weg. Ondanks dat de Captain het gebouw in en uit kan lopen wanneer ze wil, blijft ze buiten wachten, mondkapje op en al. Was iedereen maar zo verstandig.

Omdat ik vanmorgen niet lang genoeg kon douchen – nogmaals bedankt Einstein – ben ik in een plagerige bui. “Nee Capo, ik ga als eerste stemmen.” Natuurlijk niet en zonder het privilige van haar rang aan te roepen, blijkt onze Captain inderdaad de eerste stemmer. GJ is nummer 13 ofzo.

Als je de hoogste in rang bent, geef je het goede voorbeeld. Sowieso, wil je geen mondkapje, moet je geen vrijwilliger worden. Een stembureaulid, type opa weet alles beter, behalve het verschil tussen d en t, vindt het niet nodig om binnen een mondkapje op te doen. Als portier heb ik hem er al op aangesproken maar hij is de kleuterschool niet ontgroeid. Bijna met een t geschreven als in voltooid deelwoord. Opa durft me niet meer aan te kijken. Volwassen vent, ongelooflijk. De rekening van de vorige crisis, bijnaam krediet- is nog lang niet afbetaald. Nederland spaart kosten noch moeite om jouw geratrische generatie te beschermen maar zelf ben je te lam [6] om een mondkapje op te doen? Als jij en ik allang onder de groene zoden liggen, betaalt de toenmalige jeugd van tegenwoordig nog steeds de rekening af, geld wat ze liever aan hun kinderen besteden. En jij voelt je ondertussen te goed voor een mondkapje?

GJ loopt de gymzaal in terwijl de voorzitter van het stembureau opa nogmaals uitlegt dat hij een mondkapje op moet. Ze doet het wel een stuk eleganter dan GJ, maar da’s voor de mensen die me kennen. Anderen zouden zeggen: da’s niet zo moeilijk. En terecht. Gauw ren ik weg. Ik weet het dan nog niet maar ik zal die dag nog veel harder schateren. Niet de blijste lach, da’s voor een andere keer. Hem schat ik rond de 65, type “ik heb Nederland na de oorlog opgebouwd”. Die oorlog is inmiddels zo lang geleden. Hebben wij dat niet allemaal? Graag zelf even doorrekenen als je wilt delen in ons binnenpretje. Haar schat ik student. En vrouw [8], maar de oplettende lezertjes hebben dat allang door. Meer een schrijftechnische toevoeging voor mensen die bewust moeit[e] hebben met d’s en t’s. En zo vind GJ de beeldspraak uit. Is mijn generatie niet fantastisch? [7]

Slim is sexy. Maar ook: oudere generatie zorgt voor jongere. Daarvoor is onze democratie tenslotte uitgevonden. Hoe je het ook wendt of keert – hoog tijd voor hier en daar een paar verbeteringen.

Als de Captain en ikzelf hebben gestemd, vraag ik aan de voorzitter van het stembureau of ik nog wat kan doen. Vervolgens neem ik afscheid en loop met Captain Janeway mee naar haar kantoor. We babbelen nog even en ze vraagt ten overvloede nogmaals of ik niet toch een uurtje mijn ogen dicht ga doen.

“Nee, dat lukt niet. Trouwens als alles meezit ben ik vannacht rond 12 uur klaar.” Als. Als in “en als dat nou eens niet zo is? Dan lig ik 24 uur nadat ik ben opgestaan pas in bed. Moet kunnen. Hoe de verkiezingsavond verloopt, lees je in het vervolg:  ‘stampij om stembiljetten‘

Kopfoto gemaakt door Glen Carrie, gevonden op Unsplash. Afbeelding is bewerkt.

—

[1] Al een tijd niks meer van Loes gehoord en ze leek nog wel zo’n slimme meid. Toch onvoldoende op de toekomst voorbereid?

[2] Aboutaleb is in een geheime stemming voor de derde keer tot zes jaar burgemeester zijn van Rotterdam gekozen. Wie wat gestemd heeft, weten we pas over 75 jaar want dat mag geen levende ziel weten. Gelukkig bedenk ik me dat niet om vier uur ’s morgens. Ik zou nog eens de deur op slot draaien en naar huis gaan. Er zijn tenslotte mensen die voor minder hun geloof in ‘onze’ democratie verliezen.

[3] Kan ik net zo goed roostermaker worden bij beveiligingsbedrijf ‘X’. Wat een stelletje trieste trekpoppen.

[4] Bord dat de verkeerde kant op wijst noemen wij deeltijdsverkiezingsprofessionals een “daaroo’tje”. En inderdaad het is een roeping en zeker niet voor iedereen. Stemmen gelukkig wel. [5]

[5] Bijna dan. Wat als je in 1984 of eerder geboren bent en een Nederlandse moeder maar geen Nederlandse vader hebt. Geweldig dat Artikel Een van ‘onze’ Grondwet.

[6] Excuses voor mijn expliciete taalgebuik maar deze meneer heeft het erg bont gemaakt.

[7] Misschien is het verstandig om mensen die geboren zijn in 1968, 1968 keer meer stemrecht te geven dan anderen. Voor een betere, rechtvaardiger en eerlijker Nederland enzo. Mijn jaarclub snapt het tenminste.

[8] Dat ze vrouw is, is geen inschatting van GJ maar als ik het zeg klinkt het zo fout. Oeps. [9]

[9] Zo blij dat oeps zonder d of t is. Anders stond ik mooi te kijk.

[10] Boeren begrijpen het best wel. Aan het einde van de dag is begrijpen tenslotte niet meer of minder een keuze dan geheugenverlies.