Gratis Is Goed – Als Je Arm Wilt Blijven

Op internet is data het nieuwe geld, zo erg zelfs dat de meeste bedrijven vergeten oud geld te verdienen. Dat was voor corona al een slecht idee.

Tegen gratis is niet hetzelfde als voor het recht van artiesten om van hun muziek te kunnen leven. Je zult maar net hét vaccin uitgevonden hebben dat tegen alle toekomstige varianten van het coronavirus beschermt. Het is al raar genoeg dat musici en fotografen meer rechten op hun werk hebben dan programmeurs of architekten.

Als een muzikant zijn nieuwe gitaar kan betalen in ‘likes‘, waar gaat het naartoe met de moderne wereld? Ach, aan de andere kant zijn artiesten vaak wereldvreemd. Onlangs stond er een mooi verhaal in de Financial Times [Engels, €]. Een artiest vertelt over de onvermijdelijke opkomst van de MP3 en hoe dat muziek ‘gratis’ maakte. Gelukkig is er een oplossing. Als iedereen een zeer redelijke 30 tot 50 euro per maand betaalt voor online muziek kan de muzikale auteur van zijn percentage leven. Behalve het feit dat het een boel geld is en de meeste mensen [gezin van vier iemand?] niet zoveel aan muziek uitgeven, wringt de schoen ergens anders. Digitaal is huren tot de toko sluit. Koop je een zilverschijf, is die voor eeuwig van jou en wellicht ooit van je kleinkinderen. Had je nou maar in jaren-80 muziek geinvesteerd, ja toch?

Digitaal is niet alleen dood, maar ook een dode pier. Om de luisterrechten aan je kinderen door te geven moet je zelfs een stichting oprichten. Gelukkig komt vinyl terug. Dat is tenslotte wat elke zelfrespecterende krant jaarlijks schrijft.

Terug in de tijd. Toen GJ beginnend DJ was, kon hij ook niet rondkomen van tien eurogulden per uur. Zelfs niet als hij op vrijdag en zaterdag van tien tot twee plaatjes draaide. Was ook niet de bedoeling maar het liep anders. Aan de andere kant, toen had je ook nog geen social media die je “zogenaamd gratis aandacht” boden in ruil voor je harde, vernieuwende, creatieve werk. Tegelijkertijd vulde ik vakken bij de lokale supermarkt en nooit bood avondploegbaas mij de kans om gratis een pallet vol koffie weg te stouwen in ruil voor persoonlijke reclame als vakkenvuller. Slechtste baas ooit? Nee, natuurlijk niet. Maar ach dat was ook 1986, het decennium waar mensen nog over werk spraken als een manier om inkomen te vergaren en over gelukkige hobbyisten die hun kosten terugverdienden.

Niet eerlijk zegt u? Ooit gekeken hoe aanstaande studenten geneeskunde ingeloot worden? Er zijn veel meer mensen die medicijnen willen studeren dan er ruimte voor is. Moet de rest dan maar gratis gaan werken – en klagen op internet – of moeten ze accepteren dat Nederland maar zoveel artsen nodig heeft? Daarnaast wie gaat er naar een ‘zelfopgeleide’ dokter voor medisch advies?

Oneerlijk blijf je zeggen? En je creativiteit wordt niet op waarde geschat? Ga eens kijken in een ziekenhuis. Ja nu. Zie hoe het er aan toegaat. Hard werken, veel persoonlijk risico – ook voor mensen die iedere dag een huis vol geliefden achterlaten – en met niet meer dan een gemiddeld loon.

“Maar mijn creativiteit dan?” Als je nog steeds gelooft dat corona jouw zing-dans-dwangborrelingen respecteert en je dus niet ziek kunt worden, is het hoog tijd voor een ander soort dokter, een hoofddokter, zeg maar psychiater.

GJ wilde ook filmster worden. Helaas, ik moet het doen met woest-aantrekkelijk. Dat is ook niet alles, maar mij hoor je niet klagen, geen tijd en zo. Het is wat het is.

Vroeger was kunst heilig maar leverde niks op. Tegenwoordig is alles kunst en wat de gek ervoor geeft, zeg maar handel. Het resultaat wordt liefst opgeslagen in zogenaamde freeports [Engels], grote loodsen vol dure, soms spuuglelijke schilderijen, waarover geen importbelasting betaald hoeft te worden tot je ze in je kasteel hangt. Wat dus nooit gebeurt.

Ondanks mijn verhaal in redelijk fatsoenlijk Nederlands over waarom zangeres Taylor Swift een commercieel kreng eersteklas is, wil de wereld maar niet luisteren. Ex-Beatle Paul McCartney hoest geen slijm maar geld op als hij corona krijgt. Toch is het nooit genoeg en is meneer – a la een politicus eersteklas – dodelijk verontwaardigd waarom er geen extra geld zijn kant opkomt als zelf maar iemand op de fiets een van zijn liedjes neuriet. Hoezo, heb je honger dan? Dokken is zijn geriatrische boodschap.

Dat geeft te denken. Nee, niet of de jaren zestig ooit wel echt bestonden, maar waar je het voor doet. Meerdere wetenschappelijke onderzoeken hebben uitgewezen dat rijke mensen die alleen maar meer willen, het als een spel zien. Wie heeft het meeste bemachtigd, de dag voor je de laatste adem uitblaast? Geen idee waarom en zeker als het over muziek gaat, voelt het als vloeken in de kerk, maar toch. Waarom?

Kopfoto gemaakt door Oleg Sergeichik, gevonden op Unsplash. Afbeelding is bewerkt.

Valse Noot: Hogere Toonkunstenaars Eisen Betaald Voorrecht

Hartstikke pech als je geen droge boterham met de hogere kunsten kunt verdienen. Dat geeft je niet het recht om kwaad te worden op amateurs die gratis optreden.

Als er een klager over de dam is… Ervaren krantenlezers weten wat er komt na de verhalen over klassieke musici die voor niks optreden. Klaaghoofdcommentatoren weten niet hoe rap ze ja moeten knikken. Het gaat zelfs zo snel dat ik niet eens weet of er al een eerste hoofdredactioneel commentaar is gepubliceerd.

Weet je wat pas oneerlijk is? Dat ik geen Indiana Jones kon worden. Blijkt dat het geen echt beroep is. Ergens op de middelbare school hinkte ik op drie gedachten, archeologie studeren en waarschijnlijk geen werk, het korps commandotroepen maar gegarandeerd geen kans op toelating of economie. Toevallig vind ik het gaaf om te begrijpen hoe bedrijven werken.

Het was overigens hard nodig dat ik economie ging studeren. Op de pientere leeftijd van acht jaar begreep ik de wereld niet. Een beetje onnozel achteraf, maar ik geloofde dat alleen bedrijven die het slecht deden, reclame maakten. Tegenwoordig snap ik het een stuk beter en zeg niets over de semi-simultane prijsverhoging van KPN en ZiggoVodafone.

Geen idee hoe, er was toen nog geen internet, maar op de middelbare school realiseerde ik me dat met al dat graven in de grond geen guldens of dubloenen te verdienen zijn. Sorry Indiana Jones, misschien had ik toch moeten kiezen voor Back to the Future.

Als je mijn meters Billy boekenkasten ziet, begrijp je dat het geen eenvoudige keuze was. Dat werd nog erger toen ik mij als verse feut op de Erasmus Universiteit door professor Chiang’s “Fundamental Methods of Mathematical Economics” moest worstelen. Ben er nog steeds een beetje verbaasd over. Soms wordt ik ’s nachts wakker en vraag me af wat ik met die kennis moet. Erfenis van Jan Tinbergen toevallig, lieve alma mater?

Het is een triest verhaal, ik geef het toe. Geen archeologie, Indiana Jones bestaat niet en dan ook nog allemaal boeken die je later nooit meer nodig hebt. Je moet wat doen voor een baan tegenwoordig.

Mij hoor je niet klagen, als student kluste ik bij als DJ. Meestal voor weinig, soms voor veel maar ook graag gratis. Liefde voor muziek zeg maar. Ondertussen worstelde ik mij wel door suffe wiskundeboeken. Geloof me, ze waren keihard oersaai. Ook wist ik dat ik nooit Indiana Jones zou worden. Toen ik groot was, kreeg ik toch een leuke baan en van het geld dat ik overhoud aan het einde van de maand, reis ik de wereld rond. Hoeveel mensen hebben Persepolis met eigen ogen aanschouwd, denk je? Geen Indiana Jones, wel gelukkig.

Het feit dat je iets leuk vindt, bijvoorbeeld dwarsgefileerde blaasxylofoon spelen, betekent niet dat jouw opleiding je ook recht geeft op een goedbetaalde baan voor het leven.

En laten we eerlijk zijn, als ik eindelijk begrijp dat ook succesvolle bedrijven reclame maken, wordt het hoog tijd dat jij je realiseert dat je leeft in een muzikale wereld van meer aanbod dan vraag. Het is een klassieker, maar dat vraagt offers. Of omscholing. Limburg, mijnen. Meer zeg ik niet.

Je kunt natuurlijk ook altijd “back to the eighties” DJ worden. Er is een plekje vrij, want ik weiger het al jaren, gratis of betaald.

Wordt zeker vervolgd…

Overigens professor Chang schreef nog een tweede deel. Als keuzevak gedaan en tijdens les een vertelde onze docent enthousiast dat we aan het einde het traject van een raket naar de maan konden berekenen. Nou, Jeff Bezos heeft nog steeds niet gebeld. Elon Musk trouwens ook niet. Daar zit je dan met je goeie gedrag.

Kopfoto gemaakt door Manuel Nägeli, gevonden op Unsplash / Ivo Rainha, gevonden op Unsplash. Afbeeldingen bewerkt en gecombineerd.