“Verkopen jullie ook hagelslag?” Ik ben op de enige plek in Nederland waar je die vraag hoort en het antwoord nee is. Terwijl ik achterom kijk, begin ik hardop te lachen. Ik geef de jongen die de vraag stelt een like, een analoge wel te verstaan: duim omhoog. Verder lopend moet ik denken aan wat er in de reisgids staat. Nadat de Portugezen het continent in 1500 ontdekten, zonden ze in 1556 de eerste bisschop om het land te kerstenen. Helaas voor hem leed hij schipbreuk en werd ceremonieel ter dood gebracht en vervolgens door de lokale bevolking opgegeten. Desondanks is die eerste bisschop er mede debet aan dat ik vandaag op Schiphol ben. Het is februari en dat betekent carnavalstijd. Zoals mam altijd zei, pas maar op dat je geen kou vat als je aan het carnavallen bent. Dat zal dit keer niet gebeuren, want ik ga naar Rio de Janeiro om carnaval te vieren. Zomer, zon, stranden en mooie vrouwen, die zagen jullie vast niet aankomen na Afghanistan.

1. De beste vrijdag de 13e ooit!

Als ik een paar uur later op het vliegveld van Rome naar de gate loop, kom ik een Ferrariwinkel tegen, even m’n broer een foto geappt. Volgens mij maakte zijn telefoon kortsluiting toen hij begon te kwijlen bij het zien van de 1:1 Ferrari raceauto. Op Schiphol zag ik een Swarovski winkel en ik vroeg me af wie er überhaupt Swarovski kristal koopt en dan al helemaal op Schiphol.

Dankzij Alitalia ben ik al in Mediterrane sferen als ik de volgende ochtend land op het vliegveld van Rio, geen stewardessen die tiranniek de luikjes van de raampjes op- en neerklappen, alsof dat je echt kan redden wanneer je neerstort. Ook geen gedoe over stoel omhoog als ze met zakjes pinda’s komen, heerlijk. Ik zit boven de vleugel dus als er wat gebeurt is het toch gehaktdag.

Het vliegveld van Rio de Janeiro is een gezellige chaos en ik hoef slechts een formulier in te vullen om het land in te mogen. Welkom in Rio op vrijdag de 13e! Nee maak je geen zorgen, er zal mij niets overkomen. In tegenstelling zelfs, er gebeurt een klein wonder. Alhoewel ik al jaren reis, is er een ding dat ik altijd vergeet: een balpen om mee te schrijven, behalve deze keer. Voor het eerst ooit heb ik een pen om het formuliertje in te vullen bij me.

Terwijl ik naar de band loop om mijn rugzak op te pikken hoor ik sambamuziek en zie ik een hele leuke dame in een zilver jurkje – er was ook nog een man of zo, maar ik was even afgeleid – dansen in de ingang van een slijterij, 10 meter van de bagageband om zeven uur ‘s morgens. Wat een manier om drank aan te prijzen. Wederom welkom in Rio, waar het nog steeds vrijdag de 13e is!  Ik ben er zo van onder de indruk dat de foto die ik neem onscherp is. Het warmste welkom dat ik ooit heb gehad.

Anderhalf uur nadat ik land, ben ik eindelijk klaar om de bus naar de stad te nemen. Het is dan half negen en een aangename 26 graden, in Nederland heb ik wel eens carnaval gevierd in koudere omstandigheden. Tijdens het carnaval verandert Rio in een grote chaos. en de bus doet er dan ook ruim drie uur over om het tien kilometer verderop gelegen hotel te bereiken, dat in de wijk Flamengo ligt. Zeg nou zelf dat klinkt toch veel beter als Alexanderpolder? Hmm, Flamengo, misschien een goede naam voor een restaurantketen?

Zoals gewoonlijk vertrouw ik op mijn geluk. Ik weet ongeveer waar ik moet zijn en ook deze keer laat mijn geluk me niet in de steek. Naast mij zitten twee Duitsers die ook naar hotel Argentina gaan en grondig als ze zijn, weten zij de exacte route wel en de bus zet ons in de straat voor het hotel af. Brazilianen staan bekend om hun talent om soepel om problemen heen te komen – jeitinho – en dat zet me aan het denken.

In de loop van de dag zullen mijn mede-carnavalsvierders arriveren. Ik ben een van de eersten en kom langzaam over mijn slaaptekort heen, ik heb niet al te veel in het vliegtuig geslapen. De temperatuur is gestegen tot 35 graden maar de gevoelstemperatuur is veel hoger. Spijkerbroek uit en korte broek aan, nog even kijken naar het weer in Rotterdam, 5 graden en regen, maar dat is mijn probleem niet.

Eerst maar eens even een rondje lopen. Lange broeken zijn zeldzaam hier, en hemden met kragen worden ook niet veel gedragen. Zo’n relaxte sfeer, sommige mensen zijn al helemaal verkleed, maar de meeste dragen gewoon korte broek, teenslippers en een T-shirt. Overal stalletjes waar je carnavals-accessoires kunt kopen, maar het is vooral het rondlopen en de sfeer inademen dat geweldig is. Terwijl ik een pizza eet en een heerlijk ijskoud biertje drink, komt een van de gidsen voorbij. “Hey Johnny”, roept hij enthousiast en ik heb het totaal niet door, zo relaxt. Dan zegt hij het nog een keer en ik word wakker uit mijn zonnige dagdroom. Heel weinig buitenlanders kunnen mijn naam uitspreken, en GJ dat lukt al helemaal niet, daarom noem ik mij in het Engels meestal Johnny. Net zo makkelijk.

‘s Avonds hebben we een welkomstdiner. We zijn met een man of veertig en ik besluit niet alle namen te onthouden. Tijdens het eten praat ik met een Brit, een wiskundige die met allerlei moeilijke berekeningen het metronet van Londen optimaliseert. Als ik zeg dat ik nog een Oystercard te koop heb, schiet hij in de lach. Er duiken continue nieuwe gezichten op, sommigen arriveren pas ‘s nachts. Ik deel mijn kamer met een andere Hollander, goeie vent, en na het diner gaan we snel slapen want morgen begint het.

 

2. Eindelijk! (zaterdag 14 februari)

Het Carnaval in Rio bestaat uit twee hoofdmoten:  bloco’s – straatfeesten – en de samba parade. De eerste bloco is om de hoek en begint om negen uur ‘s morgens. Er wonen zes miljoen mensen in Rio en tijdens het carnaval komen er nog zo’n 600.000 toeristen bij. Volgens onze lokale gids zijn er zo’n 1.2 miljoen mensen op dit straatfeest en het voelt meer als een soort gigantische mensenpers. Drie wagens met muziek en danseressen, carnavalskoninginnen zo je wil vormen het hart van het feest. Als de wagens langzaam dichterbij komen begint de boel te ontploffen. Mensen worden volledig wild, dansen, zingen: alles. Zo heftig heb ik het nog nooit gezien, op geen enkel feest of concert. Net of er een bom met pure energie is ontploft, immens en overweldigend. Natuurlijk helpt de zon, maar halfnaakte mensen, pinguïnbier en literflessen wodka spelen vast ook een rol. Rond tien uur ‘s morgens word er al stevig gedronken. Voorlopig hou ik het bij flessen water. Natuurlijk zijn we de rest al na vijf minuten al kwijt en Kishan en ik dwalen rond en genieten van het feest. Twee uur later ben ik hem ook kwijt en laat me lekker meevoeren door de mensenmassa. Wanneer de zon op mijn hoofd begint te branden, word het tijd om naar het hotel te gaan. Voordat we vertrokken heb ik me goed ingesmeerd en heel praktisch mijn zonnebrand factor 50 als gel gebruikt. Handig toch?

Pascal heeft een prachtige uitdrukking: billen van beton, een uitstekende observatie, waarvan de toetsing ongetwijfeld nog veel tijd gaat vergen. Voor de rest van mijn leven zal ik bij “The girl from Ipanema” denken aan mooie Carioca’s met billen van beton. Wat een straf.

Als je nu denkt dat het alleen om boobs en booties gaat (klinkt veel netter in het Engels toch?), heb je het mis. Als Brabo ben ik naar Rio afgereisd voor een puur interculturele uitwisseling betreffende carnaval. De toon van dit verhaal is dan ook noodzakelijk hedonistischer van aard dan jullie van me gewend zijn.

Na mijn haar weer in model gebracht te hebben met factor 50 gaan Pascal en ik naar het tweede straatfeest. We nemen de metro naar Ipanema. Stickers op de ramen zorgen ervoor dat we niet naar binnen kunnen kijken. Als de deuren opengaan, ontsnapt er een grote stoomwolk uit de wagons, de metro zit zo vol dat we ons letterlijk naar binnen moeten vechten. Een paar haltes verder wil een oudere dame instappen. De deuren openen zich, twee seconden later gevolgd door haar mond. Zo druk, ze schrikt ervan en besluit de volgende metro te nemen. Ik ben bang dat de dame nog wel een paar uur heeft staan wachten voordat het wat rustiger werd. Als we de metro uitkomen is het nog drukker dan in het centrum ’s ochtends. Iemand begint tegen mij te kletsen en als hij uitvogelt dat ik uit Nederland kom krijg ik drie woorden te horen, namen van voetballers natuurlijk. Jullie mogen raden welke. We weten niet precies welke kant we op moeten, maar voordat we het weten zitten we weer vast in de mensenmassa die heel langzaam door de straten richting strand zingt en danst. Het voelt een beetje als onderdeel zijn van een lavastroom die alles op haar weg bedekt. De optocht loopt uiteindelijk vast als we bij de boulevard aankomen en wij proberen te ontsnappen richting het strand, makkelijker gezegd dan gedaan, maar als het dan uiteindelijk lukt, vinden we dat we wel een biertje hebben verdiend. Met zoveel drank in overvloed zou dat geen probleem moeten zijn, maar we moeten nog een aardig eindje op het strand lopen voordat we een verkoper vinden. Ons doorzettingsvermogen wordt beloond met twee blikken van het bier met de mooiste naam ter wereld. Op het blik staan twee pinguïns, nee het is geen Linux bier, maar Antarctica. Wat een fantastische naam voor bier, zeker op het strand van Ipanema bij tropische temperaturen.

Waarom de Carioca’s, de inwoners van Rio de Janeiro, niet of nauwelijks Engels spreken weet ik niet, maar het is opvallend. De meeste kennen niet eens yes en no. Sommige vinden het zelfs eng als je wat tegen ze zegt. Als mijn bier op is daagt een jongen mij uit door te doen alsof hij Bacardi in mijn bierblikje wil bijschenken gebaar ik van prima. Een beetje verbaasd schenkt hij me in, waarom niet en kijkt nog verbaasder als ik het daarna achterover sla. Helaas blijft de Engels-Portugese taalbarrière tussen ons in staan en inmiddels heb ik er wel een beetje spijt van dat ik een paar jaar geleden niet aan die cursus Portugees begonnen ben, maar ja zonder meisje, waarom zou je? Nou slaapkop, vanwege de vrouwen in Brazilië natuurlijk!

We blijven nog even op het strand om wat onderzoek in het kader van de BVB theorie (billen van beton) te doen en vinden het dan wel mooi. Terug richting Flamengo en een hapje eten. Als we ’s avonds laat een restaurant vinden en wat te eten bestellen, blijkt dat we nog veel te leren hebben. Ik bestel een medium pizza, maar krijg een karrenwiel voor mijn neus gezet, verder dan halverwege kom ik niet terwijl voor Pascal’s neus drie of vier gezinsschalen met garnalen, groentes en friet geplaatst worden. Eet-technisch slaan we nog geen deuk in een pakje boter, maar ongetwijfeld neemt iemand het mee naar huis. Prima toch.

 

3. Samba droom dag (zondag 15 februari)

Vandaag is het de grote dag, maar ook de vroeg- opstaan-dag. Alhoewel we voor het carnaval komen, willen we ook het beroemde beeld van Christus, de grootste attractie van Rio, zien. We vertrekken om zes uur ’s ochtend omdat het al vroeg zo druk is dat je niet meer kunt lopen of selfies nemen en dat is natuurlijk onacceptabel in een tijd waar voor veel mensen een dag zonder selfie, een dag niet geleefd is. Wachtend op het treintje omhoog komt er een groep paters aan, bruin habijt met wit koord. Alhoewel ik uit het katholieke zuiden kom weet ik niet precies van welke orde ze zijn. Gelukkig laten mijn innerlijke Reservebelg (nog steeds fier op) en degelijke Suske & Wiske opvoeding mij niet in de steek en kom tot de conclusie dat het waarschijnlijk Franciscaner monniken zijn. Brazilië is het grootste katholiek land ter wereld, bijna twee derde van de bevolking noemt zich katholiek – geen wonder dat carnaval hier zo uitbundig wordt gevierd. Het beeld van Christus is imposant en het uitzicht over Rio is paradijselijk. Alhoewel ik al jaren mijn rugzak wil vervangen – er is geen enkele reden toe, hij doet het uitstekend, over vijftig jaar loop ik er waarschijnlijk nog mee rond als ik van de Mount Everest afkukel – besluit ik toch een souvenir te kopen, een speldje van Cristo Redentor voor mijn rugzak, goed gezelschap voor Kumamon. Na de nodige selfies en groepies te hebben genomen keren we terug en raak ik in gesprek met de eerste Carioca die Engels spreekt, natuurlijk een gids. Als eerste vuur ik mijn meest brandende vraag op hem af:

“Brouwen de paters ook bier?”
“Nee.”

Tijdens de aanloop naar de WK voetbal in 2014 waren er veel protesten. Er zijn stadions verspreid over het gigantische land gebouwd veelal voor eenmalig gebruik, eentje bijvoorbeeld diep in de Amazone. Weggegooid geld wat aan mensen besteed had moeten worden vind de gids. Over de Olympische Spelen is hij positiever, maar als het gesprek op de recente corruptie bij Brazilië’s nationale oliemaatschappij Petrobras komt, ontploft hij weer. Zelfs de zon en string bikini’s kunnen niet verbloemen –­ die minuscule bikini’s verhullen natuurlijk sowieso weinig – dat er veel mis is in Brazilië. Steden worden hardhandig “schoongemaakt”, straatkinderen verdwijnen en druggebruikers worden opgepakt en waarschijnlijk na de Spelen van 2016 weer losgelaten, zonder dat er wat verandert. Kijk maar eens naar de Rio aflevering van Ross Kemp’s Extreme World. Excuus voor dit stichtelijk woord, ik weet dat ik afdwaal van het hedonistische verslag dat ik heb beloofd, het zal wel de goede invloed van de paters zijn.

De anticipatie over wat vanavond komen gaat stijgt en iedereen bereid zich op zijn eigen manier voor op het spektakel, de meeste houden siësta en ik ben ineens alleen. Tijd voor een late lunch. Vlakbij het metrostation zit een plein met restaurantjes en ik ga ergens naar binnen en zoek een tafeltje. De tent is afgeladen vol en ik zit een beetje om mij heen te kijken hoe het werkt. De taal blijft een barrière. Gisteravond was ik even de supermarkt ingelopen voor een paar flessen water en wat fruit. Nadat de caissière een heel verhaal tegen mij had opgehangen zei ik “Sorry, Ollanda, alleen Engels aub”. Om de een of andere reden werd ze boos. Misschien vond ze het jammer dat ze moest werken terwijl het feest in volle gang was. Een biertje bestellen lukt gelukkig nog net en het duurt even, maar dan begrijp ik hoe het systeem werkt, je schept op van het buffet, laat het wegen en betaalt “por kilo”.

Ondertussen is er een oudere dame al diverse malen langsgelopen, maar blijkbaar is zitten naast een Hollander eng. Vanwege de taalbarrière kan ik niet uitleggen dat ik als Brabander bij associatie goed katholiek ben en als ervaren carnavalist helemaal te vertrouwen ben. Ik gebaar vriendelijke naar haar en eindelijk durft ze te gaan zitten. Blijkbaar wacht ze op een vriendin, die maar niet komt. Na een minuut of tien staat ze op, zet de stoel ondersteboven op tafel en gaat weer weg. Een kwartier later komt ze samen met de verloren vriendin terug en gaan ze zitten. We raken in gesprek, haar vriendin spreekt een paar woorden Engels en het wordt een gezellige middag, blijkbaar zijn honderd woorden Engels genoeg. De dames hebben bij Petrobras gewerkt en zijn loeikwaad over de megafraude. Eigenlijk blijf ik veel te lang zitten en moet me opeens terug naar het hotel haasten voor de grote parade, iets wat ik vooraf niet had verwacht.

Apotheose

Bijna is het zover. Straks vertrekken we naar de Sambódromo. Een parade bouwen voor het carnaval, je kunt er alleen maar jaloers op zijn, wat een talent voor het goede leven. De Sambódromo ziet er uit als een lange straat met tribunes aan beide zijden. Ze is in 1984 ontworpen door Oscar Niemeyer en biedt tegenwoordig plaats aan 90.000 mensen. Onze tickets zijn de goedkoopste (dank je Dragoman) en zitplaatsen zijn er niet, het lijkt meer op een betonnen trap. De sambaparade is een serieuze competitie, in belang vergelijkbaar met de wereldkampioenschappen voetbal. Op zondag- en maandagavond strijden ieder zes sambascholen om de titel. De scholen vertegenwoordigen vaak favela’s, sloppenwijken. De prijs van de kaartjes voor het spektakel zijn inmiddels zover gestegen dat de favelados zelf, ze niet meer kunnen betalen en er niet bij zijn om hun eigen school aan te aanmoedigen.

Het parcours is zevenhonderd meter en iedere school moet dat binnen een bepaalde tijd, ik dacht 83 minuten, afleggen. Met gemiddeld zo’n 4000 deelnemers per school is dat geen geringe opgave en het spektakel duurt dan ook tot de volgende morgen, alles live verslagen door de Braziliaanse TV, die al de hele dag diepte-interviews rondom het carnaval uitzend, een heerlijk gekkenhuis.

Om zeven uur ’s avonds vertrekken we dan eindelijk naar het Sambódromo. Als we metro uitkomen en richting stadion lopen begint het zachtjes te regenen, maar ach het is lekker warm buiten, dus wat maakt het uit. Straathandelaren verkopen plastic regenjasjes voor vijf reais, maar dit is Rio, 28 graden en het zal straks wel droog worden, denk ik. Dat is een van de grootste vergissingen van mijn leven, ik heb zes uur lang onafgebroken in de regen gestaan. Hoe tropisch warm het ook is, op een gegeven moment voelt regen echt niet meer warm aan. Later spreekt het Braziliaanse nieuws van noodweer. Dat klopt aardig, de lucht is inktzwart en als ik de volgende morgen om zes uur naar de metro loop druppelt het regenwater nog steeds uit mijn onderbroek–en nee ik ben niet ineens incontinent geworden. Maar goed, wat er ook gebeurt, het grootste feest ter wereld gaat verder en het voordeel van zoveel regen is dat je non-stop blijft dansen, tot een uur ’s nachts in mijn geval. De regen stopt eindelijk en ik droog met een half uur weer redelijk op, afgezien van mijn onderbroek, sokken en gympen, maar dat is een kleine prijs voor zoveel spektakel. Diegenen die een plastic regenjas kochten, zijn overigens net zo doorweekt vanwege het zweet.

Het is een klein halfuur lopen naar het Sambódromo en iedereen is ondanks de regen in opperbeste stemming. De afgelopen jaren heeft Brazilië grote stappen genomen in het gevecht tegen aids. De kosten zijn echter enorm en blijven stijgen, daarom heeft het land patenten opzij geschoven en maakt zelf generieke HIV remmers. De regels van de Wereldhandelsorganisatie staan dit toe als er sprake is van een nationale crisis. Tijdens het carnaval worden miljoenen gratis condooms uitgedeeld, natuurlijk ook bij de ingang van het Sambódromo. Paul krijgt negen condooms, ik maar drie, een gevoelige klap voor mijn ego natuurlijk. Voordat jullie me en masse komen troosten, het is niets persoonlijks, ze worden uitgedeeld als pepernoten, uit grote zakken van waaruit mensen een handvol condooms krijgen toegestopt.

Inmiddels is de lucht inktzwart en ben ik al aardig nat, maar gelukkig is er pinguïn bier en zijn er hamburgers, we schuilen nog even onder de trappen voordat we de regen in gaan. Het eerste halfuur als je nog niet kletsnat bent, is wat vervelend, maar wanneer je eenmaal doorweekt bent maakt het niet meer uit, ik ben tenslotte een gezonde Hollandse jongen en smelt niet van een beetje regen. Voor de zoveelste keer schieten de woorden van ons Mams door mijn hoofd: “kleed je maar goed aan.” Ik weet zeker dat als ze naar beneden kijkt, ik voor deze ene keer vergeven ben. De sfeer in het Sambódromo is fantastisch, iedereen kijkt vol verwachting uit naar een lange nacht en wat komen gaat. De zee van mensen, zowel deelnemers als toeschouwers is imposant en de regen heeft geen enkele invloed op de mensen. Net zo als met alle goede dingen des levens kun je de essentie van de samba parade maar gedeeltelijk in foto’s vatten, De mooiste foto’s vind je op internet en ja ik denk dat de fotografen zonder uitzondering mannen zijn. Hier een voorzetje van mijn eigen foto’s

Nadat de regen opgehouden is kijk ik om me heen. Eigenlijk verwacht ik ieder moment een Braziliaans paspoort uitgereikt te krijgen voor mijn prestaties, of tenminste de sleutels van de stad Rio.

Beschrijven wat je ziet is onmogelijk. Het is met recht het grootste feest ter wereld. GJ is een beetje wilder dan de meeste mensen, ik heb al veel gezien, maar dit slaat alles. Voor sommigen zal carnaval in Rio het voorportaal van de hel zijn, voor mij is het de hemel. Gek genoeg is er weinig verschil tussen carnaval in Rio en carnaval in Roosendaal, zelfde geloof, zelfde datum, ook praalwagens en heel veel verklede mensen. Misschien dat er een piepklein verschil zit in de hoeveelheid kleding. Wat een onsje stof minder—en een beetje zon meer — al niet vermag.

Sommige deelnemende sambascholen hebben een duidelijke boodschap. In april 2014 kreeg Barcelonaspeler Dani Alves een banaan toegeworpen toen hij een hoekschop wilde nemen. Zijn reactie naar de nare minne mannetjes die het fruit op het veld gooiden was fantastisch. Hij pelde de banaan, nam een hap en daarna pas de hoekschop. De Braziliaanse international is helaas al jaren doelwit van fans die een beetje ziek in hun hoofd zijn. Een van de deelnemende scholen, de Imperatriz Leopoldinense samba school, heeft daarom als thema een eerbetoon aan Nelson Mandela en het Braziliaanse slavernij verleden gekozen. Brazilie schafte als een van de laatsten in 1888 de slavernij officieel af. Niet dat het in de praktijk veel verschil maakte, de voormalig slaven bleven voor hun levensonderhoud nog steeds afhankelijk van de slavenhouders.

Er is zoveel te zien op zo’n nacht, je blijft kijken en kijken. Niet alle thema’s waren duidelijk, maar het feest was er niet minder om. Omdat we door een relatief gevaarlijk deel van Rio naar het hotel moesten hadden onze excellente gidsen geregeld dat er iedere anderhalf uur iemand de mensen mee terug naar het hotel nam. Het feest is echter zo overweldigend dat je zelfs na een paar uur in de regen denkt: ik blijf nog even. Nadat het de regen stopte, was er helemaal geen houden meer aan. Mensen van boven de rivieren zullen het misschien moeilijk te begrijpen vinden, maar de spontaniteit en intensiteit van carnaval wordt door weinig dingen geëvenaard. Mijn enige punt van kritiek is de bierman. Als je dorst hebt, kun je door de mensenmassa naar beneden klimmen en wat biertjes kopen, of wachten op de bierman, die lekkere gekoelde biertjes brengt. Om de een of andere reden kwam de bierman pas regelmatig langs toen het droog werd. Ongeacht hoe nat je aan de buitenkant bent van de regen, dansen, dansen en nog eens dansen betekent dat je aan de binnenkant uitdroogt en iemand die gealcoholiciseerde ijskoude pinguïns rondbrengt—het was nadat het stopt met regenen minimaal 23 graden—is op zo’n moment je beste vriend.

Carnaval in Rio is een van de dingen die je in je leven moet hebben gedaan — als je zo fortuinlijk bent — maar het is wel uitputtend. Om een uur of zes, de zon maakte aanstalten om op te komen en er waren nog diverse groepen die moesten optreden, hield ik het voor gezien. Na elf uur feest, waarvan de helft in de regen en de rest doorweekt was het wel mooi en ging ik met de een-na-laatste groep naar huis.

Ik heb meer dan eens ’s nachts rondgelopen in steden terwijl ik bij mezelf dacht dat het “hier nu zijn” misschien toch niet zo’n briljant idee was. Alhoewel Rio een stad met een hoog gehalte aan kleine misdaad is, voelde het prima. Terwijl we naar de metro liepen, zelfs de gids was de weg kwijt, zagen we overal groepjes mensen lekker biertjes drinken. Het is dat ik geen Portugees spreek, maar anders was ik er lekker bij gaan staan.

De zon komt al bijna op als we langs de “parkeerplaats voor carnvalswagens” lopen. Er staat nog een groep klaar stond om op te treden, bijna twaalf uur nadat het feest is begonnen. We duiken in een afgeladen metro met feestgangers terug naar het hotel.  Ik sta meer dan een half uur onder de douche en blijkbaar heeft het feest zoveel indruk gemaakt dat ik na twee uur slaap weer klaar wakker ben. Ik sta op en ga uitgebreid ontbijten. In de eetzaal blijkt dat ik niet de enige ben die van opwinding niet kan slapen.

 

4. The day after (maandag 16 februari)

Zonder uitzondering is iedereen onder de indruk van het megaspektakel gisteravond en de verhalen blijven komen. ’s Middags bezoeken we de Suikerberg, prachtig maar vergeleken met het beeld van Christus dat over Rio uitkijkt of het spektakel van gisteravond, compleet verwaarloosbaar. Sommigen hebben ook kaarten voor de tweede avond van de parade en kunnen aan niets anders denken. Zelf heb ik niet echt plannen en loop een rondje als de zon ondergaat. Het onvermijdelijke gebeurt, ik loop natuurlijk weer tegen een bloco op, dit keer bij ons in de wijk.

De straat is niet erg breed en de mensenmassa die langzaam alle hoekjes en gaatjes van de straat vult, lijkt nog het meeste op lava, warm, maar niet te, alles op haar weg inkapselend. Zelfs de straatverkopers — de ene helft van Rio verkoopt bier, caipirinha’s, Smirnoff Ice en water aan de andere — ontkomen er niet aan. Toch gebeuren er geen ongelukken. De Carioca’s bezitten een fenomenaal vermogen om elkaar op magische wijze te ontwijken. Alles gebeurt in slow-motion, een fatale botsing lijkt iedere keer onafwendbaar, het is absurd druk. Toch botst niemand tegen een ander op.

De enige uitzondering is tijdens het hoogtepunt van de straatparades, zelfs de drankverkopers staan dan machteloos en worden meegesleurd en bijna omver gelopen. Twee mannen en een winkelwagentje winnen het niet van een dansende menigte, maar ondanks de chaos maakt niemand misbruik van de situatie, er valt niets om en er verdwijnt niets plotseling. Natuurlijk zijn er tal van kleine oplichtingspraktijken in Rio, maar de verkopers, vaak met weinig meer dan een piepschuimen doos ter grootte van een bierkrat, worden gerespecteerd.

Voordat ik vertrok heb ik wat “onderzoek” gedaan naar het carnaval in Rio (zoek maar eens op afbeeldingen van rio + carnaval, dan begrijp je wat ik bedoel) en iedere keer las ik horrorverhalen over hoe onveilig de stad was. Achteraf valt dat erg mee. Ik herinner me dat ik moest lachen toen ik het las en dacht: zou toch mooi zijn als ik in Rio beroofd word terwijl er in Afghanistan niets gebeurd is. Voor alle zekerheid had ik een rolletje geld bij om af te geven, mocht het gebeuren.

Als de parade voorbij is getrokken blijkt dat het opruimen ook razendsnel gaat — het lijkt wel Rotterdam. Het is zo goed geregeld, je denkt bijna dat de mannen en vrouwen van de reinigingsdienst het laatste onderdeel van de parade zijn. Het scheelt dat Rio statiegeld heft op blikjes en kleine flesjes, bij ons is dat nog steeds niet gelukt, heel Nederland is voor, behalve de fabrikanten. Geen idee of de klant geen koning meer is of dat democratie toch net niet helemaal perfect is, maar misschien moeten we toch nog eens over het statiegeld idee nadenken. Sorry nu ben ik toch kritisch, ik had het nog zo beloofd. Snel weer terug naar een lichtere en meer hedonistische noot.

Naast ons hotel, op de hoek van de straat, zowel letterlijk als figuurlijk, zitten twee medereizigers, afkomstig van een van de Britse Kanaaleilanden, lustig grote flessen bier weg te werken. Het is een typisch Braziliaans iets, tien vierkante meter en een toilet en een paar tafeltjes buiten en je hebt een café. Midden tussen de lokale bevolking schuif ik bij hen aan. Het bier wordt geserveerd in flessen van 600ml, de laatste keer dat ik die maat tegenkwam was ergens in Centraal-Azië, Turkmenistan ofzo. Toen heette het bier Baltica en was in verschillende sterktes verkrijgbaar. Het bier in Rio wordt gebracht in een plastic wijnkoeler, wat niet veel helpt en je wordt geacht het in te schenken in kleine Donald Duck glaasjes. Het is beregezellig, mijn Engels houd zich redelijk staande onder de vele liters bier die we tussen zes en een uur drinken en dat tafeltje op straat is waarschijnlijk de beste kroeg waar ik ooit heb gezeten. Palmbomen, carnavalskoninginnen per gros in het kwadraat, blije vrolijke mensen en heerlijke temperaturen. Op een gegeven moment schuift een Amerikaan aan, hij woont ergens in Californië, een of andere stad met twee legerbases en driekwart van de inwoners man. Hij vermaakt zich nog beter dan dan ik — en dat lieve kijkbuiskinderen – is echt een prestatie gegeven de omstandigheden.

Onze strategische ligging — het zijn meer zitplaatsen — garandeert dat we iedereen zien die langskomt. Een aantal mensen hebben zich opgegeven om tijdens de tweede nacht mee te dansen in de parade. Terwijl een bont uitgedoste stoet mensen langskomt, drinken wij een biertje met een van de gidsen. Er zijn weinig dingen die de overtreffende trap vormen in het voetbalgekke land Brazilië, maar onze gids beschrijft zijn naderende deelname aan de carnavalsparade op de heilige grond van de Sambódromo als spelen voor het nationale elftal en dan het veld opkomen, terwijl je aan beide zijden de tribunes ziet, als een belevenis van bijna religieuze betekenis.

Vooraf was er natuurlijk was er weer allerlei stress. een Australische dame had twee jaar gespaard en deed dit als onderdeel van een grote reis door Zuid-Amerika, ze was kapster, nu even werkeloos, en koos ervoor om deze reis te maken in plaats van een auto te kopen. Veel mensen zullen zo’n keuze niet begrijpen, ik wel. Go girl! Achteraf kwam alles gelukkig goed.

Vanmiddag waren Pascal en ik na het bezoek aan de Suikerberg naar Copacabana geweest, dat moet je tenslotte een keer gezien hebben. Ja, het is een strand, druk en mooie vrouwen. Kan weer van mijn lijstje (met uitzondering van de mooie vrouwen natuurlijk). Terwijl ik bier, is Pascal voor de tweede keer naar de parade. Hij heeft een kaartje geregeld a raison van 170 dollar, wat een koopje is, maar dat begrijp je alleen als je er bent geweest. Omdat de organisatie nogal van kan niet, doe niet, mag niet is, hebben we het simpel gehouden. Als er iets is, belt Pascal mij en ik schop vervolgens op mijn beurt (zachtjes) onze lieve gidsen uit bed, dat kan ik best goed. Natuurlijk gebeurt er niets en terwijl ik langzaam op bed neerstrijk om de enorme hoeveelheid 600ml flessen bier te verwerken, komt hij binnen met een grote glimlach op zijn gezicht. Check.

5. Help! De laatste dag. Nu al. (dinsdag 17 februari)

Een beetje brak breekt dinsdag aan, de laatste officiële dag van het carnaval. Lekker uitgeslapen, het complete ontbijtbuffet leeggegeten, geen idee waarom en daarna een bezoek aan een van de favela’s, eentje met een positief verhaal, gebracht.

Het Morrinho project is een miniatuur sloppenwijk, gebouwd uit geverfde bakstenen en wat losse onderdelen. In 1998 begonnen als een kinderspel om de vreselijke realiteit van de sloppenwijken te ontvluchten, is het uitgegroeid tot een fenomeen en wordt wereldwijd beschouwd als een uiting van hedendaagse kunst. Er zijn exposities gehouden in verschillende landen, waaronder het Museum of Modern Art in New York. Het succes heeft geholpen het beeld van de favela’s bij te stellen en Nelcirlan Souza de Oliveira, de jongen die het project startte, is nu het idool van de jeugd, terwijl dat vroeger de lokale drugs dealers waren. Veilig is de buurt voor buitenstaanders nog steeds niet, maar er wordt hard gewerkt om dingen te verbeteren, zo is er tegenwoordig een hostel voor toeristen. We krijgen een filmpje te zien en ondanks het feit dat Nelcirlan het waarschijnlijk al duizend keer verteld heeft stokt zijn stem regelmatig. Het is moeilijk te bevatten hoe enorm de positieve invloed is van het project op de mensen die er wonen. Emily, een van onze gidsen, heeft continue tranen in haar ogen en je hoort de pijn in haar stem terwijl ze vol trots spreekt over de goede dingen die het project brengt. Als morgen carnaval weer voorbij is, begint voor veel Carrioca’s het dagelijkse leven weer waarin ze continue worden geconfronteerd met het geweld, de drugs en de armoede in de favella’s. Hoe klein ook, dit project is een stap in de goede richting, zonder ook maar iets af te doen aan de artistieke waarde ervan. Ik ben erg blij dat ik er geweest ben. Het zou goed zijn als het Rotterdamse Zomercarnaval volgend jaar een paar mensen van het Morrinho project uitnodigt.

Op weg naar de wijk Santa Teresa — met de lokale bus natuurlijk — besluiten Pascal en ik ’s middag tijdens een ingewikkelde overstap even rond te kijken in Lapa, zo gezellig als het er is. Wat kunnen die Brazilianen feesten zeg, ik begin steeds meer te twijfelen of ik niet in Rio geboren ben. Veel mensen lopen rond met hun eigen literfles Smirnoff of Bacardi en die zijn echt niet meer vol. Pascal trakteert me op mijn eerste caipirinha, de nationale drank van Brazilië. We krijgen beide een reuzebeker, nog groter dan de flessen Baltica van de afgelopen nacht, gevuld met een cocktail die vooral heel veel wodka en rum bevat. De combinatie van limoen, ijs en suiker, verbloemt de alcohol een beetje, maar o wat smaakt dat goed in de zon tussen de vrolijke, feestende mensen. Santa Teresa hebben we niet meer gehaald, maar aan het einde van de middag moeten we wel haasten — alweer — om terug te komen naar het hotel. Waarom? Geen idee, het zal vast wel belangrijk zijn geweest — het bikkelharde lot van de carnavalsvierder: zoveel te doen.

’s Avonds gaan Pascal en ik op aanraden van onze gidsen naar een van de lokale clubs: het Scenarium. Wat een mooie toko zeg, kost een paar tientjes om binnen te komen maar adembenemend. Het blijkt een van de beste clubs ter wereld te zijn. Als ik ooit mijn eigen zaak begin, dan ga ik heel veel kopiëren van mijn nieuwe Braziliaanse idool. De taxi gooit ons er ergens uit, maar zoals eerder gezegd niemand spreekt Engels. we vragen wat mensen de weg, ze zeggen linksom, dat werkt niet, we vragen het vervolgens de politie, die stuurt ons weer ergens anders heen, maar uiteindelijk vinden we de club. Er staat een enorme rij buiten, veel langer dan we dachten en terwijl we aansluiten denk ik terug aan een paar jongens die zich afvroegen waarom we zo vroeg gaan. Je komt alleen binnen met legitimatie, maar het is de moeite waard. Drie verdiepingen vol met Carioca’s. Eerst maar een hapje eten. De sfeer is fantastisch, vitrines met van alles en nog wat. Licht bedroefd denk ik aan Nederland, binnen een half uur zou een dronken bezoeker het glas hebben ingeslagen, gewoon voor de “lol” ofzo.

Na het eten lopen we een rondje en kijken onze ogen uit. Het is algemeen bekend dat Braziliaanse vrouwen de mooiste ter wereld zijn. Als je twijfelt, neem het gerust van mij aan, ik heb er verstand van — lange jaren wetenschappelijke studie enzo. Niet een eindeloze rij standaard “boring blondes” (geen idee hoe dat te vertalen) maar dames in alle soorten en maten. Nooit gedacht dat je in de hemel gek kon worden. De vrouwen in Rio zijn de overtreffende trap van alles wat Brazilie te bieden heeft. De gemiddelde Caricioca ziet er op haar teenslippers van tien reais vele malen eleganter uit dan welke andere vrouw ter wereld ook in de duurste Christian Louboutins (over goede smaak gesproken). Maar je hebt pas geleefd als je een Carioca op volle oorlogssterkte hebt gezien, hakken, jurk en killler smile. Dan ben je gewoon verloren — eindeloze afgrond enzo — maar of dat nu zo erg is? De dames in de club zien er betoverend, verleidelijk, prachtig, mysterieus, gevaarlijk en verleidelijk uit. Beetje oogcontact, de glimlach als je hun kant op kijkt, hoe ze spelen met hun haren om vervolgens uitdagend te gaan dansen, is de nekslag…

Helaas leidt dit spannende verhaal helemaal nergens toe want ze spreken geen woord Engels. Iedereen weet dat ik vloeiend handen-en-voeten-taal spreek, maar dat helpt me niet verder. Ik probeer een praatje aan te knopen, helaas. Over wreedheid van het lot gesproken… Ontspijten is vanaf nu ook een werkwoord.

De volgende ochtend moet Pascal vroeg op, hij gaat nog twee dagen naar Sao Paulo, ik vlieg vanavond pas naar Nederland, dus klets ik een beetje en loop nog een rondje. Natuurlijk struikel ik weer over een optocht, terwijl het inmiddels Aswoensdag is. De Carioca’s kunnen er geen genoeg van krijgen. Geef ze eens ongelijk. Dit is echt het grootste feest ter wereld!

6. Weer thuis in Rotterdam

Als ik de volgende morgen in Rome overstap zitten er twee handige Hollandse handelaren naast mij in het vliegtuig. De een zit me de hele tijd aan te kijken dus ik zeg hallo en hij begint een praatje. Voor de grap zeg ik dat ik tweedehands auto’s verkoop en na een poosje komt het gesprek terug op die tweedehands auto’s en hij vraagt hoe de markt is. Je blijft lachen.

Veel mensen zijn blij als het vliegtuig op Schiphol landt en ze weer thuis zijn. Ik heb meestal last van een soort omgekeerde heimwee en vind het jammer dat het alweer voorbij is. Dat gevoel is nog nooit zo sterk geweest als deze keer. In Rotterdam is het laf winterweer en de hele dag heb ik ontwenningsverschijnselen. De volgende dag, vrijdag de 20e, zou Mam jarig zijn, dus gaan we wat eten met de familie. Toch maar eens aan ons Pa gevraagd of ze niet in Rio waren toen ik geboren werd. Het kan haast niet anders, niet alleen mijn geluk—ik ben zondagskind—dat verdacht veel op het beroemde Braziliaanse talent om obstakels heen te zeilen, lijkt, maar ook de onweerstaanbare aantrekkingskracht die Rio op mij heeft en het feit dat ik me er enorm thuis voel, zo sterk zelfs dat ik zeker weet dat ik daar thuis hoor. Toch blijft Pap stug ontkennen. Gelukkig is Rotterdam ook een prima stad en dat weet de wereld tegenwoordig ook.

Maar toch. Rio de Janeiro, dichterbij de hemel op aarde kun je volgens mij niet komen, vandaar ook dat The Rough Guide Rio – ik mag Rio zeggen, we zijn inmiddels boezemvrienden – vorig jaar op de eerste plaats in haar steden top 10 zette. Verstandige jongens, die auteurs van The Rough Guide, daarom koop ik ook meestal hun gids en niet die van die rare lui die van eenzame planeten houden.

In diezelfde lijst staat Rotterdam op op nummer 8. Kijk even naar het prachtige filmpje over Rotterdam en toeval of niet de muziek eronder is Sinnerman 🙂 – ja ik weet dat het gospel is – gezongen door Nina Simone, een van mijn favoriete nummers (zelfs in de Felix da House Cat remix). De New York Times is het volledig eens met The Rough Guide en zette Rotterdam op nummer 10 van bestemmingen die je in 2014 moet zien. En nee Rio staat niet in die lijst omdat de New York Times Rio in 2013 alvast op nummer 1 gezet had, omdat zoals ze zeggen, in 2014 de hele wereld er zal zijn. Vorig jaar verkoos The Guardian de Rotterdams Markthal tot beste markt van Europa om kerstinkopen te doen en deze maand bleek dat Rotterdam een plek had veroverd op The Guardian’s lijst van tien beste alternatieve city trips. Om het verhaal compleet te maken, is Rotterdam eind 2014 verkozen tot beste stad van Europa. In 2009 was de Witte Aap al tot beste kroeg ter wereld uitgeroepen, een beetje twijfelachtig van de Lonely Planet overigens als je mij vraagt.

Nou hebben jullie vast spijt stelletje her-ver-door-verhuizers! Mooi zo. Zijn er nu helemaal geen slechte kanten aan Rotterdam? Natuurlijk wel: het is geen Rio, carnaval in Rotterdam, hooligans en tot slot: het is geen Rio. Betekent dat nu dat mijn volgende vakantie in Rotterdam is? Natuurlijk niet! (lijst met potentiële vakantiebestemmingen op aanvraag).

xxx

x
x
x

GJ

 

PS Iemand suggereerde onlangs (je weet wie je bent!) dat ik moest solliciteren naar de baan van Floortje Dessing, nu zij de pijp aan Maarten geeft. Nee dank je, een beetje te tam voor mij. Pas geleden was er een aflevering met Dennis, waarin hij loopt te bazelen hoe ontspannend hij een cruise vindt, een gezonde Hollandse vent onder de 100! Als je een tof reisprogramma wil zien, kijk dan eens naar Reizen Waes, in België uitgezonden op de BRT en volgens mij ook in Nederland.