Met Bloederige Groeten uit Moskou

En nee, het is hier niet gezellig.

Natuurlijk is het niet eindelijk misgegaan (dat komt vast nog) en dit is ook geen reisverslag. De originele titel van het boek is “From Russia With Blood” een woordgrapje op een James Bondavontuur dat “From Russia with Love” heet, zeg maar lieve groetjes uit Rusland.

Ons Pa jarig is jarig. Als we terug zijn uit eten, kijken we nog even het NOS journaal. De praatpop van dienst reutelt dat Nederland goede kans maakt [op wat?] bij het internationale strafhof tegen Rusland vanwege het neergeschoten vliegtuig, beter bekend als vlucht MH 17. Wat een onzin, er is zelfs geen hoop op een digitaal duimpje de lucht in. Niet dat je daar wat aan hebt.

Politici als de Russische president Vladimir Putin zien de wereld als hét gevecht om dé taart. Die taart krimpt of groeit niet, de enige vraag is: kun je wat van de portie van de ander afsnoepen. Ieder succesje voor Moeder Rusland moet dan wel een verlies voor ons betekenen. Gert-Jan betwijfelt of die taart niet groter of kleiner kan worden, maar hij is dan ook geen politicus. Ik ben meermalen beschuldigd te denken – en handelen – vanuit een speltheoretisch paradigma – een moeilijke manier om te zeggen dat ik schaken en vooruitdenken (oorzaak en gevolg) aardig vind.

Na het vallen van de Muur die Oost- en West-Europa scheidt, gaat alles van waarde in Rusland voor een habbekrats van de hand. Een paar mensen zoals Roman Abramovich, eigenaar van de Britse voetbalclub Chelsea, worden fabelachtig rijk. Ik zou ook geen nee zeggen tegen 13 miljard voor een prikkie.

Als de eerste president van het post-communistische Rusland fysiek op instorten staat wegen overmatig drankgebruik zoeken de rijke winnaars koortsachtig naar een betrouwbare, manipuleerbare opvolger voor Boris Yeltsin. Achteraf vinden ze hem niet in Vladimir Putin die in 1999 president van Rusland wordt. Sindsdien is hij officieel – en ook een tijdje onofficieel – maar vooral onafgebroken de grote baas in de voormalig Sovjet-Unie. Als ex-geheim agent, hij spreekt vloeiend Duits, heeft Putin een hekel aan iedereen die tegen hem is en landverraders in het bijzonder. Die moeten dood. De schrijver van James Bond kan het niet beter verzinnen.

In “From Russia With Blood” stelt Heidi Blake Rusland en Putin in het bijzonder verantwoordelijk voor iedere spion of persoon die ook maar naar het zere been van Rusland waagt te kijken – en sterft. Zoals altijd is de beste propaganda een angstige vijand. Het boek spitst zich toe op het Verenigd Koninkrijk. In 2007 treft de kredietcrisis het land harder dan de meeste andere landen. De Britse hoofdstad Londen heeft een centrale functie in het wereldwijde financiele systeem. Ook is Europa stiekum meer en meer afhankelijk geworden van Russisch aardgas en die kraan kan altijd dicht. Dat bewijst Putin tijdens het landje-pik met Georgie. Niet kies of wijselijk maar onze grote leiders houden hun kaken stijf op elkaar.

Van het een komt het ander. Keer op keer vermoeden de Britten vuil spel als er weer iemand te gezond en te jong een hartaanval krijgt. In 2006 wordt de Russische overloper Alexander Litvinenko ineens ziek, dit keer valt er niks onder tafel te schuiven. Drie weken later sterft hij aan de gevolgen van radioactieve vergiftiging. Het Westen ziet een horrorverhaal ontvouwen, toch veegt de Britse overheid het snel onder het stralende gras. Grotere zaken waarover de machtigen der staat moet waken. In ons belang. Russische oligarchen die heel Londen opkopen bijvoorbeeld. Jarenlang wordt de weduwe Litvinenko door de Britse overheid tegengewerkt totdat ze in 2016 een pyrrusoverwinning behaalt. Nou én dat Putin haar man heeft laten vermoorden? De Russische leider scoort zelfs een bonus: extra angst, gevoed door het ontzag voor de reikwijdte van zijn nietsontziende dodelijke tentakels. En die priemen verder dan slechts vreemde bodem. Twee jaar later probeert Moedertje Rusland voormalig spion Sergei Skripal te vermoorden door Novichok,et het dodelijke zenwugas op een deurklink te smeren. Hij en zijn bezoekende dochter overleven en wonen nu onder een valse naam in Nieuw Zeeland.

In augustus 2010 wordt het ontzielde lichaam van Gareth Williams, een wiskundig genie dat de Britse geheime dienst helpt, thuis gevonden. Een codebreker die werkt aan het ontrafelen van complexe versleutelingen, in gebruik bij zowel Russische criminelen als politici gebruiken. De echte politie denkt dat het moord is, de lijkschouwer ook maar de afdeling contra-terrorisme gooit de reputatie van een voormalig collega snel te grabbel door iets te verzinnen over afwijkende sexuele voorkeuren en een grote collectie pruiken. Nou en? Die vent is slim en vecht voor ons! Weer wint Poetin. Wie wil nog voor James Bond spelen als je eigen regering je in de dood zo behandelt?

Jarenlang kijken de Amerikanen met afgrijzen naar die slappe hap in Groot-Brittannië. Totdat in 2015 Mikhail Lesin “per ongeluk” wordt doodgeslagen in een hotel in Washington. Blijkbaar is het echt per ongeluk want de mannen die ingehuurd zijn door een rijke vriend van Putin hebben “slechts” opdracht de overloper professioneel in de poeier te meppen, duidelijk een vak apart. Natuurlijk is het een van die 12 maanden in het jaar voor “betekenisvolle” toenadering tussen Rusland en het Westen en ineens hebben de Amerikanen geen kritiek meer op hun Britse evenknieen. Ook zij stoppen het onderzoek in de doofpot. En weer een dode. En weer wordt overlopen een tikje minder aantrekkelijk.

Tien jaar nadat de Britse stralingsexpert ontdekt dat Litvinenko vergiftigd is met een radioactieve stof, pleegt Dr. Matthew Puncher op ingewikkelde manier zelfmoord. Of is zijn dood in 2016 onvrijwillig? Het antwoord op die vraag maakt niet meer uit. Iedereen in het vakgebied kent inmiddels het verhaal en er zullen nog maar weinig Westerse experts zijn die iets onaardigs over Putin durven zeggen. Dat alles omdat politici geen leiders zijn, maar omhooggevallen dinges. Liever 1.000 onzichtbare lijders dan een zichtbaar slachtoffer. In het landsbelang! En zo wint Putin alsnog het gevecht dat hij onmogelijk kon winnen. Angst is een wapen dat verder straalt dan welke atoombom dan ook.

Met een semi-sensationele boek doet Heidi Blake haar best om een sappig verhaal te serveren. De Buzzfeed verslaggever mist daardoor de kern van de zaak. Het gaat niet om het aantal moorden. Of ze allemaal in opdracht van Putin zijn is ook niet belangrijk. Wat telt is het effect op onze vrijheid. Vrijheid is een taart en die is keihard gekrompen. Niet dankzij Putin, maar door de trekpoppen die zich onze leiders noemen.

Les een van leiderschap: een echte leider eet als laatste. Zullen we beginnen met halvering van de taart, euh het salaris van alle politici? Beter inlevingsvermogen, meer nationale veiligheid enzo? Putin is zeker tegen, dus kun je best voor stemmen. Als je de kans krijgt in onze ‘representatieve’ democratie.

Die Magnitsky-wet is zo gek nog niet.

From Russia with Blood: Putin’s Ruthless Killing Campaign and Secret War on the West door Heidi Blake (2019) ISBN 978-0008300050 (Engelstalige harde kaft)

Kopfoto gemaakt door Irina Grotkjae gevonden op Unsplash en Valentin Salja, gevonden op Unsplash. Afbeeldingen zijn bewerkt en gecombineerd.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

*